گاهی در وقوع حادثه، این‌که مقصر چه کسی است، اهمیتی ندارد؛ بلکه مهم واقعیت خارجی یک رویداد است؛ حالا حکایت دریاچه ارومیه است که همه به جای پرداختن به اصل موضوع، به دنبال مقصر می‌گردند تا در محکمه خود او را به محاکمه بکشانند؛ حال آن‌که در کشاکش دعواهای سیاسی و عملکرد برخی افراد، روز به روز خشکی و غلظت نمک دریاچه ارومیه افزایش می‌یابد و این موضوع زیست‌محیطی که می‌تواند با تدبیر مسئولان حل شود، به موضوعی پرحاشیه‌ تبدیل شده است که نه به سود دریاچه ارومیه است، نه به حال کشور نفعی دارد؛ بلکه تنها حاشیه‌سازان هستند که از این مساله ره‌توشه‌ای برمی‌دارند.

ماجرای دریاچه ارومیه چیست؟

دریاچه ارومیه با سواحل زیبا و آب شور و شفابخش خود علاوه بر جلب گردشگران بسیار در فصول مختلف ، از نظر داشتن مینرال‌های مختلف، دارای یکی از کمیاب‌ترین منابع طبیعی است؛به طوری که آب این دریاچه بعد از بحرالمیت از نظر املاح نمکی در رده دوم دنیا قرار دارد و تنها موجود قابل زیست در آب، نوعی کرم به نام آرتیمیا می‌باشد که به صورت بسیار معدود در زیستگاه‌های جهان وجود دارد.

دریاچه ارومیه با این وضعیت در حال خشک شدن است؛ آن هم به دلایل مختلفی همچون خشکسالی و کاهش بارش سالانه در حوضه آبخیز، بهره‌برداری بی‌اندازه از آب و هدایت آب رودخانه‌ها به مزارع و باغات در حال توسعه حاشیه دریاچه و هم‌چنین بهره‌برداری 36 سد کوچک و بزرگ در ورودی حوضه آبریز.

در این بین احداث جاده شهید کلانتری داخل پارک ملی دریاچه ارومیه ـ با وجود راحت‌تر کردن عبور و مرور بین دو استان آذربایجان شرقی و غربی ـ دلیل دیگر خشک شدن این دریاچه است.

البته تمامی این عوامل در شرایطی رخ داده است که ذخیره آبی کنونی دریاچه ارومیه بالغ بر 2 میلیارد متر مکعب است و نیاز آبی این دریاچه برای خارج شدن از وضعیت بحرانی، 3 میلیارد و 100 میلیون متر مکعب در سال است که تا زمان تامین نشدن این میزان آب، وضع حاضر ادامه خواهد یافت.

خشک شدن دریاچه ارومیه از آن جهت مهم است که علاوه برافزایش غلظت نمک و هم‌چنین از بین رفتن گونه نایابی از نوعی کرم به نام آرتیمیا، ممکن است با بروز خطر پراکنده شدن ریزگردهای نمک به منطقه، این موضوع بعد منطقه‌ای پیدا کند.

حل مساله در مجلس و دولت از چه زمانی آغاز شد؟ 

برای جلوگیری از بروز این اتفاق مهم زیست‌محیطی، قوای مقننه و مجریه در ابتدای سال با اختصاص بودجه‌ای بالغ بر یک میلیارد دلار برای حل برخی از بحران‌ها از جمله مقابله با ریزگردها، احیای تالاب‌ها و دریاچه‌ها همچون حل مشکل دریاچه ارومیه وارد صحنه شدند.

پس از آن نیز مجلس دو هفته قبل با وجود مخالفت با دوفوریت طرح انتقال آب برای نجات دریاچه ارومیه از خشک شدن، مقرر کرد که یک فوریت این طرح در کمیسیون‌های تخصصی بررسی شود.

در همین رابطه باهنر نایب رییس مجلس نیز در جلسه علنی تاکید کرد که مساله‌ی آب دریاچه ارومیه یک مساله استراتژیک ملی است و هیچ ربطی به یک منطقه و قومیت خاص ندارد و حتما باید مسئولان کشور از جمله مجلس فکر اساسی برای این اتفاق ناگوار کنند.

وی تاکید کرد که عدم رای به یک فوریت و دوفوریت‌ها بدین معناست که نمایندگان معتقدند فوریت‌ها معمولا کیفیت را فدای سرعت می‌کند؛ لذا به دلیل اهمیت ویژه‌ای که برای این مساله قائلند به فوریت آن رای نمی‌دهند تا موضوع به صورت دو شوری در کمیسیون مورد کار کارشناسی قرار گیرد.

نایب رییس مجلس این طور ادامه داد که رسانه‌ها که رکن چهارم دموکراسی هستند نباید حاشیه‌پردازی کنند. مردم و هم‌میهنان آذربایجانی نیز دقت کنند که مجلس به طور جدی این مساله را دنبال می‌کند و امیدواریم در آینده نه چندان دور در مورد این طرح به جمع‌بندی برسیم.

دولت نیز روز گذشته موضوع «دریاچه ارومیه» را بررسی کرد تا نشان دهد که این مساله برای قوه مجریه به اندازه‌ای که برای مردم اهمیت دارد، مهم است.

میرتاج‌الدینی ـ معاون پارلمانی رییس‌جمهور ـ در این رابطه می‌گوید: طرحی را که چندی پیش نمایندگان مجلس برای حل مشکل دریاچه ارومیه داده بودند به دولت آوردیم و در مورد آن بحث شد؛ البته حل مشکل خشکسالی دریاچه ارومیه و مشکلات مربوط به آن از مدت‌ها پیش در دولت مطرح شده است و معاون اول رییس‌جمهور چندین جلسه را با مسئولان مرتبط و محلی داشته و چندین طرح را نیز دولت در این ارتباط پیگیری می‌کند.

وی در توضیح این موضوع ادامه می‌دهد:‌ از جمله این طرح‌ها پمپاژ آب از رود ارس به این دریاچه از مسیر استان‌های آذربایجان شرقی و غربی است که این امر به چند منظور انجام می‌شود؛ از جمله برای کشاورزی و حل مشکل دریاچه ارومیه و در این ارتباط نیز سرمایه‌گذاری خوبی انجام شده است.

معاون پارلمانی رییس‌جمهور هم‌چنین به انتقال آب از سرچشمه رودخانه زاب به دریاچه ارومیه اشاره می‌کند و از احداث تونلی 40 کیلومتری به این منظور خبر می‌دهد.

میرتاج‌الدینی می‌افزاید: در بودجه سال 90 یک میلیارد دلار برای حل برخی از بحران‌ها از جمله مقابله با ریزگردها، احیای تالاب‌ها و دریاچه‌ها منظور شده که قرار است از این یک میلیارد دلار بودجه خوبی برای حل مشکل دریاچه ارومیه اختصاص داده شود و این موضوع در کمیسیون مربوطه مجلس نیز در حال بحث و بررسی است.

در همین رابطه تعدادی از نمایندگان نیز در اظهارنظرهای گوناگون خود بر لزوم نجات دریاچه ارومیه تاکید می‌کنند که این امر حاکی از اراده وکلای ملت برای حل موضوع دریاچه است.

نماینده ارومیه:

خطرپراکنده شدن ریزگردهای نمک، منطقه را تهدید می‌کند

در این راستا نماینده مردم ارومیه در مجلس با ابراز نگرانی از شرایط موجود در این دریاچه می‌گوید: از آنجا که کارشناسان مقدار نمک موجود در دریاچه را حدود 8 - 10 میلیارد تن تخمین زده‌اند، خطر تبدیل نمک به ریزگردها این منطقه را تهدید می‌کند.

جواد جهانگیرزاده در گفت‌وگو با ایسنا با تاکید به این نکته که نمی‌توان واقعیت دریاچه ارومیه را نادیده گرفت، اتخاذ تدابیر ویژه را به عنوان راهکاری برای خروج از این وضعیت عنوان می‌کند.

البته او در عین حال به این موضوع نیز تاکید دارد که اگر دیر بجنبیم، اثری از دریاچه ارومیه باقی نمی‌ماند و این موضوع باعث اتفاقات زیست محیطی خطرناکی برای کشور می‌شود.

نماینده ارومیه با پیش‌بینی احتمال پراکنده شدن ریزگردهای نمک می‌گوید که کارشناسان چنین پیش‌بینی کرده‌اند.

جهانگیرزاده هم‌چنین با تاکید به این که یکی از زیباترین جلوه‌گاه‌های کشور در حال از بین رفتن است، می‌گوید که مناطق حاشیه آن شدیدا تحت تاثیر بحران دریاچه و نمک آن قرار دارند که در طول زمان شاهد خروج بخش عظیمی از جمعیت این منطقه خواهیم بود که سرانجام آثار نامناسب جمعیتی در کشور را به همراه خواهد داشت.

نماینده هشترود:

‌پروژه دریاچه ارومیه، فراملی است

نماینده مردم هشترود در مجلس نیز ‌پروژه دریاچه ارومیه را پروژه‌ای فراملی می‌داند که بر اکوسیستم کشورهای همسایه مانند ترکیه و عراق تاثیر خواهد داشت که بر این اساس کار کارشناسی نجات دریاچه ارومیه نباید به مسئله‌ای سیاسی تبدیل شود.

غفار اسماعیلی نیز در گفت‌وگو با ایسنا با تاکید به این‌که نباید موضوع دریاچه ارومیه به یک استان و منطقه محدود ‌شود بر لزوم کار کارشناسی در این رابطه اعتقاد دارد.

نماینده‌ اردبیل:

انتقال آب از روخانه ارس به دریاچه ارومیه خلاف قانون، اخلاق و انسانیت است

اما نماینده مردم اردبیل با رویکردی متفاوت بر لزوم توجه دولت به وضعیت دریاچه ارومیه تاکید دارد و می‌گوید که اگر فاجعه‌ای پیش بیاید مصلحت الهی است. کشور ما نیز مانند سومالی و نقاط دیگر دچار این بحران می‌شود! برای من منافع استانم مهم‌تر است.

سیدکاظم موسوی این طور توضیح می‌دهد که استان اردبیل به دلیل نداشتن آب شرب و پایین رفتن سفره‌های زیر زمینی این استان و بروز مشکلاتی برای کشاورزان به شدت به آب رودخانه ارس نیاز دارد.

وی ادامه می‌دهد که استان اردبیل با تامین حدود یک پنجم گندم و یک دوم سیب زمینی کشور نمی‌تواند حقی که متعلق به این استان و قطب عظیم کشاورزی کشور است را به استان دیگری بدهد، چون این کار خلاف قانون، اخلاق و انسانیت است.

موسوی در عین حال راهکار حل این مشکل را اختصاص امکانات، بودجه و اعتبارات عنوان کرد.

فارغ از این اظهارنظرها و برخی نظریه‌پردازی‌ها در مورد نجات دریاچه ارومیه، در حال حاضر این پدیده زیست‌محیطی مظلوم چشم‌انتظار اقدامی عملیاتی از سوی دولت و مجلس است. قطعا دریاچه ارومیه نیز از دیدن صحنه‌های نازیبا در اطراف خود از جمله این‌که عده‌ای به بهانه نجات دریاچه، فضایی ملتهب را ایجاد کرده‌اند، چهره در هم خواهد کشید.