سید امیررضا کلانتری

شاید بارها برای شما پیش آمده باشد که از میدان انقلاب به سمت خیابان کارگر شمالی حرکت کرده باشید و پس از حدود 200 متر پیمودن راه،درسمت راست خود نام یک خیابان کوچک یکطرفه توجه شما را به سمت خود جلب کرده باشد.کوچه ای به اسم ادوارد براون Edward Browne. کمتر کسی این شخصیت معروف را میشناسد.حداقل دربین دانشجویان به خصوص دانشجویان دانشگاه تهران(دانشگاه تهران در امتداد این خیابان به واقع شده است) و عامه مردم تعداد زیادی هستند که این فرد را نمیشناسند.در تحقیقی میدانی که بنده شخصا در سال 1391 رو به روی درب دانشگاه تهران انجام دادم ، از بین 100 دانشجو تنها 36 نفر اورا میشناختند  با اینکه شاید هررزو این نام را می بینند.همچنین از صد نفر عابر پیاده عادی تنها 26 نفر او را میشناختند.برایم جالب بود که چرا از بین 200 نفر دانشجو و مردم عامه تنها 61 نفر این مستشرق و ایران شناس معروف را می شناختند.شاید اگر در کتاب های درسی نامی از او برده می شد یا حداقل مردم ما کمی مطالعه جانبی داشتند میتوانستند یکی از معروف ترین کسانی که ایران و فرهنگ ایرانی را به جهانیان و بویژه اروپاییان شناساند را به یاد داشته باشند.ولی دلیل آن هرچه که باشد ، از میزان مطالعه کم مردم ایران و اطلاعات عمومی پایین گرفته تا ضعف کتب درسی و سانسور های بی جا،نمیتوان تلاش های او را نادیده گرفت.کسی که ما باید از او به خاطر همه زحماتش در شناساندن فرهنگ اصیل و یکتای ایرانی به جهانیان سپاسگزار باشیم. بی شک هستند افراد زیاد ایرانی و خارجی که کارهای فراوانی برای رشد و پیشرفت ایران در عرصه های داخلی و بین المللی انجام داده اند ولی یا کلا اسمی از آنها برده نمیشود و مردم آنها را نمیشناسند و یا اینکه تنها به نامگذاری خیابان یا کوچه ای به نام آنها اکتفا شده است که باز هم تعداد معدودی از مردم آنها را میشناسند.

امروز 15 دی سالروز درگذشت ادوارد براون مستشرق و ایران شناس معروف و استاد زبان فارسی دانشکاه کمبریج و صاحب تالیفات عدیده در زبان و فرهنگ پارسی است.

باشد که تلاش کنیم تا بهتر و بیشتر افرادی همانند اورا بشناسیم و قدرشان را بدانیم و یادشان را گرامی داریم.

در پایان بیوگرافی کوچکی از او را باهم میخوانیم.

ادواردگرانویلبراوندر ۷ فوریه ۱۸۶۲ درگلاسترشردرجنوبانگلستانبهدنیاآمد. تحصیلاتدانشگاهیخودرادرکالجایتنآغازکرد. پدرشسربنجامینبراونکارخانهکشتی‌سازیداشتومی‌خواستکهپسرشرشتهمهندسیراادامهدهد،ولیاوبهپزشکیبیشترعلاقهداشت،وسرانجامدر ۱۸۷۹ دردانشگاهکمبریجبهتحصیلاینرشتهپرداخت. دراینزماناخبارجنگمیانترکیهوروسیه (۱۸۷۷) توجهاوراجلبکردهوموجبعلاقه‌مندیاوبهتاریخوزبانمردمترکشد. چنینبودکهضمنتحصیلپزشکی،بهآموختنزبانترکی،وسپسفارسیوعربیپرداخت. درتابستان ۱۸۸۲ بهاستانبولسفرکرد. آشناییاوبازبانوادبیاتترکیویرابهآموختنزبانفارسیومطالعهشعروادباینزبانسوقداد،وازآنپسدردورانتحصیلوپسازآن،اوقاتاوبیشتربهخواندنکتابهایفارسی،خصوصاًشعروتاریخ،ومعاشرتباایرانیانمی‌گذشت. در ۱۸۸۷ دورهپزشکیرابهپایانرساندوجراحبیمارستانشد،ولیهرگزبهآندلنبست. در ۱۸۸۸ بهقصدسیاحت،مطالعهوتحقیقرهسپارایرانشدودراقامتیکسالهخوددرایران،بامردمایرانوآدابواخلاقایرانیانآشناشدوزبانفارسیرابهخوبیفراگرفت. کتابیکسالدرمیانایرانیانحاصلاینسفروبیاندیده‌هاوآموخته‌هایاودرایندوراناست.

براونپسازبازگشت،دردانشگاهکمبریجبهتدریسزبانوتاریخوادبفارسیوتحقیقدرجریان‌هایفکریونهضت‌هایاجتماعیایرانمشغولشد،واینراهیبودکهتاپایانعمردرآنباقیماند. در ۱۹۰۲ پسازدرگذشتایرانشناسمعروف،شارلریو،ریاستمدرسهزبان‌هایشرقیبهاومحولشد،ودرضمنِطبعونشردورهپنججلدیتاریخشعرعثمانیتألیفا. ج. و. گیب،ادارهامورعلمیانتشاراتاوقافگیبنیزبهاوسپردهشد.

بهادعایاسماعیلرائیناوهمانکسیاستکهبعضیازمشروطهخواهانایرانازاودرداخلکشوروهمچنیندرانگلستانالهاممی‌گرفتندوبهتصدیقوتاییدمشروطهخواهانیکهباانگلیسیهامربوطبودند،ویهموارهدرجرایدکشوروبهوسیلهدوستانخویشدرپارلمانازآنهاطرفداریمی‌کردوحتیمی‌توانگفتآنهاراادارهمی‌نمود.

 

تحقیقاتوتألیفاتارزشمندبراوندرزمینهتاریخادبیاتونظمونثرفارسیوتصحیحونشرمتونکهنبهروشعلمیوانتقادیجدید،ازخدماتاوبهانگلستانبوده‌است. تاریخادبیایراندرچهارجلد،مفصلترینوجامعترینتألیفدراینزمینهبهزبان‌هایاروپاییاست. شمارآثاربزرگادواردبراوناعمازتألیفوترجمهکتابهایفارسی ۱۸ مجلداست. افزونبراینها،براون ۳۲ رسالهمتوسطیاکوچکو ۱۳ دیباچهبهزبانانگلیسیبرکتبفارسییاعربیدیگراننوشته‌است.

ادواردبراوندر ۱۹۰۳ بهعضویتفرهنگستانبریتانیاودر ۱۹۱۱ بهعضویتکالجسلطنتیپزشکیپذیرفتهشدودر ۱۹۲۲ بهنیابتریاستانجمنسلطنتیآسیاییمنصوبشد. درجشنشصتمینسالزندگانیاودر ۱۹۲۲ دوستانودوستارانایرانیهدایاییبرایاوفرستادندوجامعهشرق‌شناسیاروپاباانتشارمجموعهمقالاتیازخدماتاوتجلیلوقدرشناسیکردند. براوندر ۵ ژانویه ۱۹۲۶،در ۶۴ سالگیدرنزدیکیکمبریجدرگذشت. کتابهایاوبهکتابخانهدانشگاهکمبریجمنتقلشد. مجسمه‌ایازاودر ۱۳۱۷ درکتابخانهدانشسرایعالیتهراننصبگردیدویکیازخیابانهاینزدیکدانشگاهتهراندر ۱۳۳۴شبهناماونام‌گذاریشد. شرحاحوالادواردبراونراادوارددنیسنراسدرمقدمه‌ایبرطبع‌هایاخیرکتابیکسالدرمیانایرانیان،نیکلسوندرمقدمهفهرستنسخه‌هایخطیمتعلقبهادواردبراونوآربریدر «مقالاتخاورشناسی»نوشته‌اند.

 

  • نویسنده : یزد فردا
  • منبع خبر : خبرگزاری فردا