زندگینامه حضرت آیت‏ا... هاشمی شاهرودی
سید محمود هاشمى شاهرودى

سید محمود هاشمى شاهرودى از شاگردان برجسته ، آگاه واز تربیت یافتگان حوزه فقهى- مبارزاتى شهید سید محمد باقر صدر وامام خمینى(رحمه ا... علیهما) است که در حوزه درس خارج این دو شخصیت والا مقام‏پرورش یافته وسالها در حوزه علمیه نجف اشرف از محضر شریفشان فیض برده است. آیه اللّه هاشمى از همان آغاز بازگشت به وطن اسلامى ایران به تدریس خارج فقه واصول مشغول وبیش ازهیجده سال است که افتخار تدریس خارج فقه و اصول در حوزه علمیه قم را دارند. ایشان همواره در کنار تدریس‏عهده دار مسوولیتهاى مهم ومتعددى بوده که به خوبى از عهده انجام آنان بر آمده و اکنون نیز علاوه بر تدریس درمسئولیتهاى: 

 رئیس قوه قضائیه.
عضو سابق فقهاى شوراى نگهبان.
عضو مجلس خبرگان رهبرى.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام. 
عضو شورایعالى مدیریت حوزه علمیه قم. 
نائب رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 
عضو مجمع جهانى اهل بیت(ع).

انجام وظیفه مى‏نمایند.

مهمترین مسولیت ایشان ط‏ى سالهاى اخیر تاسیس موسسه دایره المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل‏بیت است که به فرمان رهبر معظم انقلاب حضرت آیه اللّه خامنه‏اى تاسیس وریاست‏این موسسه به ایشان واگذار گردید.

با همت وتلاش آیه اللّه هاشمى این موسسه توانسته دهها اثر ارزشمند فقهى - کلامى را در راستاى اهداف وظایف خویش وبه منظور خدمت به فقه اهل بیت(ع) تدوین و منتشر نماید.

در کنار تدوین کتاب، انتشار دو فصلنامه (فقه اهل بیت(ع)) فارسى و عربى و فصلنامه (المنهاج) که در شعبه لبنان موسسه تدوین ومنتشر مى‏شود، کار دیگر فرهنگى است که در این موسسه و با نظارت ایشان‏صورت مى‏گیرد.

حوزه کارى این فصلنامه ها بررسى وتبیین جدیدترین دیدگاههاى فقهى وبیان مسائل مستحدثه مى‏باشدکه در این راستا موفقیتهاى چشم‏گیرى صورت گرفته است.
آیه اللّه سید محمود هاشمى فرزند مرحوم آیه اللّه سید على حسینى شاهرودى از سلسله سادات حسینى‏شاهرود است که در مرداد سال 1327 ه ش. در شهر نجف ودر بیت علم ودانش دیده به جهان گشود.

مادر ایشان دختر مرحوم آیت اللّه العظمى حاج سید على مددى موسوى قائینى از علما بزرگ خراسان‏بوده است که سالهاى متمادى در شهر مقدس مشهد، به تدریس وتربیت طلاب حوزه علمیه واقامه جماعت درحرم مطهر رضوى ثامن الائمه(ع) مى‏پرداختند.

مرحوم والد آیه اللّه هاشمى از وارستگان حوزه علمیه نجف واولین کسى است که تقریرات بحثهاى فقهى -اصولى آیه اللّه خوئى را به رشته تحریر در آورد.
وى تحصیلات ابتدایى را در مدرسه علوى - که مخصوص ایرانیان مقیم نجف اشرف بود - به پایان برده ودر همان سن نوجوانى تحصیلات حوزوى را آغاز نمود.
از آنجا که وى از نبوغ علمى واستعدادى سرشار در فراگیرى علوم حوزوى برخوردار بودند در اندک زمان‏ممکن، دروس مقدمات وسطح را باموفقیت به پایان رسانیده به حوزه درس خارج فقهاى ومراجع نامدار آن زمان‏پیوستند.

ایشان باحضور در محضر درس خارج فقه واصول حضرت آیه اللّه العظمى شهید سید محمد باقرصدر(ره)، حضرت آیه اللّه العظمى امام خمینى(ره)وحضرت آیه اللّه العظمى خوئى، سالها به کسب علم‏ودانش پرداخت.

از مهمترین ویژگیهاى ومزایاى برجسته ایشان بهره‏گیرى والهام از اندیشه‏هاى مبتکرانه اساتید خود مانندامام خمینى و شهید صدر است که با اسلوبى جدید، و با نگاهى نو گرا به مباحث پرداخته وبا توجه به نیازها ى‏روز حکومت اسلامى مبانى فقهى اهل بیت را عرضه مى‏دارند. از آنجا که ایشان از جمله شاگردان برجسته‏واز نخبگان درس خارج حضرت امام، وشهید صدر، بودند همواره مورد توجه ویژه اساتید خود قرارداشتند.


امام، به دفتر ومسولین وقت شهریه نجف اشرف دستور فرموده بودند، نسبت به تامین امور معیشتى ونیازهاى مالى ایشان عنایت ویژه‏اى صورت گیرد. شهید صدر(ره) نیز با آنکه به کسى اجازه اجتهاد نمى‏داد و دراین خصوص فوق العاده احتیاط مى‏کردند، به آیه اللّه هاشمى اجازه اجتهاد داده ودر خصوص وى تعابیرى بسیاربلندى فرموده‏اند.
در حالیکه هاشمى در سن جوانى بوده و هنوز سى سال از عمر شریف خود را سپرى نکرده بودند این‏چنین از جانب استاد خود توصیف مى‏شوند:

(امروز ایشان از مجتهدینى است که اسلام ومسلمین به او چشم دوخته وامیدبسته‏اند... از خداوند بزرگ مسئلت دارم، ایشان را که ذخیره اى براى شریعت‏واسلام است، در پناه خود محفوظ نگهدارد)

پیش از پیروزى انقلاب اسلامى ودر اوج مبارزات مردم ایران به رهبرى امام امت بر علیه رژیم ستم شاهى، رژیم‏بعث عراق در اقدامى مشابه در سال 1974م به حوزه علمیه نجف یورش برده جمعى از علما بویژه علماى‏ایرانى وشاگردان شهید صدر را دستگیر وبه زندان انداخت.

آیه اللّه هاشمى شاهرودى از جمله کسانى بود که در پى این یورش دستگیر وروانه زندان شد. پس از مدتى‏در حالیکه مورد انواع شکنجه‏هاى بدنى وروحى قرار داشت باوساطت مراجع وعلماى وقت آزاد گردید.

بار دیگر، در پى تظاهرات مردم عراق پس از پیروزى انقلاب اسلامى به رهبرى امام خمینى ، وشورش‏مردم نجف اشرف، رژیم بعث ایشان را تحت پیگرد قرار داده که این بار بدلیل بازگشت وى به وطن اسلامى ایران‏رژیم عراق موفق به دستگیرى ایشان نگردید.

آیه اللّه هاشمى پس از ورود به ایران خدمت حضرت امام شرفیاب وبا موافقت ایشان ارتباط میان نیروهاى‏خارج از کشور بویژه شهید صدر وحوزه علمیه نجف اشرف با امام خمینى را به عهده گرفت. وى در این راستا تلاش بى وقفه‏اى را آغاز وبا بسیح نیروهاى متعهد ومومن به انقلاب از هیچ کوششى دریغ نکرده ودر اندک زمانى‏توانست بادستور حضرت آیه اللّه خامنه‏اى -که در آن زمان از سوى امام مسوولیت نهضتهاى اسلامى را به عهده داشت- تشکیلات جامعه روحانیت مبارز ومجلس اعلا اسلامى عراق را سازماندهى ومدیریت نماید. در یکى از ملاقتهاى اعضاى مجلس اعلا باحضرت امام باتوجه به شناختى که امام از آیه ا... هاشمى داشتند به وى خطاب نموده واز ایشان مى‏خواهند تدریس در حوزه علمیه قم را بر هر چیزى ترجیح داده‏و بررسى مسائل فقهى خصوصا در رابطه با احیاى فقه حکومتى استوار بر ادله واستنباط صحیح جواهرى رامشغول شوند.

ایشان نیز باتوجه به توصیه استاد از همان آغاز ورود به کشور ( اول فروردین ماه سال 1358) به تدریس‏خارج فقه و اصول پرداختند.
برخى کتاب‏هاى فقهى - اصولى که در بحثهاى خارج ایشان تدریس شد عبارتند از:

* حقوق جزا در اسلام (فقه حدود وتعزیرات)
* کتاب الخمس (که در دو جلد تالیف و چاپ شده است)
* اجاره، بیع، قضا، مضاربه، شرکت، مساقاه، مزارعه، صوم و...


از طرفى دیگر تدریس دو دوره خارج اصول همراه با تالیف تقریرات خارج اصول شهید صدر در یک‏مجموعه هفت جلدى تحت عنوان (بحوث فى علم الاصول) یکى دیگر از کارها وخدمات علمى ایشان ط‏ى‏سالهاى گذشته است.

از آنجا که ایشان داراى اندیشه‏هاى فقهى جدید ومتناسب بانیازهاى روز جامعه اسلامى بوده وهستند ازاقدامات فرهنگى مهمى همچون :
کنگره نقش زمان ومکان در اندیشه‏هاى امام خمینى(ره).
اولین کنگره دایره المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت به ریاست ایشان برگزار که هر دوکنگره در سطحى وسیع مورد استقبال بزرگان و فضلا حوزه ودانشگاه قرار گرفتند. به علاوه سلسله مقالاتى پیرامون مسائل وموضوعات مستحدثه از قبیل، ضمان کاهش ارزش پول، دیات‏شش گانه ، علم شخص قاضى، محارب ومفسد فى الارض، استبداد در استیفاى قصاص و... از دیگر فعالیتهاى‏فقهى - فرهنگى معظم له بوده که در فصلنامه فقه اهل بیت (ع) به چاپ رسیده است .
مقام معظم رهبرى حضرت آیه اللّه خامنه‏اى باشناخت وآگاهى که از مراتب علمى ایشان داشتند در حکم‏تاسیس موسسه دایره المعارف خطاب به ایشان مى‏فرمایند:
جنابعالى را که چهره درخشانى در علم و عمل بوده و بحمدا... از مقام‏والایى در فقه و علوم مرتبط به آن برخوردارید براى انجام این اقدام بزرگ ، شایسته دانسته، مسئوولیت ایجاد و اداره موسسه اى براى تهیه این‏دائره المعارف را به جنابعالى محول مى‏کنم....
مجموعه‏اى از آثار و تالیفات چاپ شده آیه ا... هاشمى: 

بحوث فى علم الاصول‏7 جلد 
کتاب الخمس‏2 جلد 
مقالات فقهیه‏1 جلد 
قاعده فراغ و تجاوز1 جلد
. حکومت اسلامى‏1 جلد
. جهان بینى اسلامى 1 جلد
. تفسیر موضوعى بخشى از نهج البلاغه 10 جلد
. تفسیر آیه (مودت ذى القربى)1 جلد
. استقلال در استیفاء قصاص (مقاله علمى)
. ذبح با دستگاههاى پیشرفته (مقاله علمى)
. احکام فقهى کاهش ارزش پول (مقاله علمى)
. کاوشى نو در اقسام دیه و چگونگى آن (مقاله علمى)
. آنچه بزهکار افزون بر دین باید بپردازد(مقاله علمى)
. اختیار ولى امر در عفو کیفرها (مقاله علمى)
. علم شخص قاضى (مقاله علمى)
. پیش بها یا بیعانه (مقاله علمى)
. محارب کیست و محاربه چیست(مقاله علمى)
. حکم بى حس کردن اعضاء هنگام اجراى‏کیفرهاى جسمانى(مقاله علمى)
. حکم پیوند عضو قطع شده در قصاص (مقاله علمى)
. قصاص، حق انحلالى یا مجموعى؟(مقاله علمى)
. علم قاضى(1)(مقاله علمى)
. علم قاضى(2)(مقاله علمى)

يزدفردا

  • نویسنده : یزد فردا
  • منبع خبر : خبرگزاری فردا