در گفتگو با كارشناسان و روانپزشكان صورت گرفت:

بررسی نقش اعتکاف در سلامت

یزد"جعفری  خبرنگاربهداشت و درمان:«ایام البیض» از آن جهت که فرصتی برای یافتن آرامش در هیاهوی زندگی پر دغدغه امروز است، فرصتی حداقل سه روزه، روان را از تمام آلودگی های بشری تصفیه کند.

معتکف درعبادتی که محور آن راز و نیاز با خداوند و تهذیب نفس و تقویت روح به مدت طولانی در نقطه ای معین است، مجالی می یابد تا به دور از زندگی مادی به خود بازگردد.

چه زیبا سخن گفته اند مولایمان امیرالمؤمنین (ع) که «براستی هر که خود را شناخت، خدا را شناخت» اعتکاف فرصتی را به انسان می دهد که در مسیر خود شناسی به خداشناسی برسد.

بنای روانی و روحانی اعتکاف که بر چهار پایه نیت، توقف در مسجد جامع شهر، کمتر از سه روز نبودن اعتکاف و روزه دار بودن معتکف استوار است، آثار فردی و اجتماعی بسیاری دارد. اما تا کنون چه قدر شاهد این آثار پایدار فردی واجتماعی در جامعه بوده ایم؟ البته از آثار آن درجامعه نمی توان چشم پوشی کرد اما آیا میزان این تأثیرات مورد انتظار بوده است؟

آیا در شرایط کنونی که جامعه ما از بحرانهای هویتی و اجتماعی رنج می برد، فرصت این نیست که با واکاوی ابعاد مختلف آیین اعتکاف و یافتن راه های اثربخشی آن، غبار غفلت از وجوه مختلف آن زدوده شود؟ انسان لا به لاي زندگي ماشيني، فولاد شود، تجلي آن در ذهن، روان را تازه مي كند. حلاوت اين تازگي روح در ماه رجب كه به واقع از شورانگيزترين ماه هاي قمري خداست، بيشتر بر رگهاي وجودي جان مي نشيند.

پالایش روح و روان از آلودگی های مادی:بعد از تصفیه از آسیب های بیرون،دل معتکف هم به تبع تقواهای درون،آیینه شده و دل برای عشق به خدا و خدمت به مردم آماده می شود.اکنون قلب پذیرای بینش،دانش و خوبی هاست.مطالعات نشان می دهد که معتکفین در زمان اعتکاف بسیار با هم رئوف و سازگار هستند،زیرا قلب آن ها شفاف شده و آمادگی روحی بالایی پیدا کرده اند...تخلیه ی روان و پر شدن از عشق خدا:تخلیه ی روح از سموم و آفات بیرونی و پر شدن خلأ وجودی انسان از عشق به خدا دو مرحله اساسی از اعتکاف هستند.زمانی که عشق خدا در دل انسان تعبیه می شود،زندگی او عوض می شود و به عبارتی انسان تولدی دوباره می یابد.

در این شرایط که انسان مصون از آسیب ها شده است،می تواند زندگی خودش را بسازد و این همان مرحله خود سازی است.در این شرایط فرد در نماز خود،معراج را حس می کند،رابطه او با دیگران بهبود می یابد،روحش بالاتر می رود و ارتباط بهتری با مردم دارد.زمانی که درون انسان تلطیف شود،او از زیبایی های بیرونی لذت می برد و آن را تحسین می کند.

اين مهم ما را بر آن داشت تا گزارش خبري جامعي در اين خصوص با كارشناسان و روانپزشكان انجام دهیم متن گزارش به شرح ذيل است؛‌

دكترقاسم دستجردي روانپزشک ضمن اشاره به نقش اعتكاف درسلامت روان افراد اظهارداشت: اعتكاف از مراسماتي است كه بسياري از عبادات (مثل نماز های مستحبي ،واجب فردي وجماعت ، آئين روزه داري وسحرخيزشدن ) را در دل خودجاي مي دهد و بالطبع اثرات مثبت روانشناختي درآن نهفته است .

وی یادآور شد: تلاوت قرآن و همچنين علم آموزي و انديشيدن باعث مي شود كه فرد در مراسم اعتكاف از مشغله هاي روزمره و هياهوي اجتماعي دور می شود.

وي گفت :توصيه شده است در 3روز اعتكاف ضمن توکل و توجه به خدا (نيروي برتر) همچنین افراد به يكديگر محبت كرده و ضمن نوعدوستي رذائل اخلاقي كه باعث تنش اخلاقي مي شود ازخوددوركند. دكتردستجردي بااشاره به ساده زيستي در اعتكاف اظهارداشت: افراد مختلف با سطوح اجتماعي و اقتصادي گوناگون در يك مكان ساده باامكانات حداقل به دور از تجملات و دركمال سادگي به درون خودتوجه داشته و بالطبع توكل و اتكاء به نيروي برتر و قدرت مطلق و همچنین اتکا به این نیروی ماورایی که خدا (الله) خوانده مي شود آرام بخش است. نيرويي كه هيچ نقصي ندارد. نیرویی که ما سه روز را تمام وقت وصددرصد وقت خودرا درآن گذرانده وازاوكمك مي خواهيم كه خود استرس راكم مي كند.

وی ادامه داد: نكته مهم در مراسم اعتکاف نوعي هارموني یا یك موسيقي روح بخش ودلنوازاست که ارتباط يك قطره با یک اقيانوس بيكران برقرار می گردد. از طرفی هم نشيني با افرادآرام ، معنوي والهي در این مراسم باعث مي شود اضطراب درافرادكاهش يابد .

يك روانپزشك:اعتكاف باعث ارتقاء سطح سلامت روان، احساس كارآمدي و خودباوري وكاهش اضطراب و افسردگي مي شوديك روانپزشك يزدي اشاره به اين مطلب كه داشتن اعتقادات مذهبي و پاي بندي به فرايض آن ( همچون اعتكاف) در سه سطح پيشگيري به افرادكمك مي كند تصريحج كرد: اعتكاف درسطح پيشگيري اوليه يك عامل محافظت كننده دارد كه باعث ارتقاء سطح سلامت روان و احساس كارآمدي و خودباوري وكاهش اضطراب وافسردگي و احساس ناكامي درمواجهه با مسائل ومشكلات زندگي مي شود .

دكترفاطمه حسيني  اظهارداشت: اعتكاف به معني بازداشتن ، اقامت كردن و توقف نمودن است و مستلزم گوشه نشيني در مساجدجامع همراه با دعا، نيايش ، نماز و روزه داري است و از طرفي؛‌ گامي حقيقت جويانه به سمت خدااست.

وي ادامه داد: معنويت و روحانيت بخش كليدي مذهب است كه به زندگي به معنا و مفهوم بخشيده و باعث غني و پربارشدن فاسفه و معني زندگي مي شود و دليل زنده بودن وزندگي براي بسيار از افراد است . دكترحسيني يادآورشد: انجام فرايض مذهبي همچون نماز ،دعا ، روزه گرفتن و رفتن به اماكن مقدس براي اكثريت مردم راه ورود به معنويت وروحانيت است و همچنين دعا و نيايش يك شيوه ارتباط باخداست كه اين ارتباط به صورت كلامي يا درسكوت به صورت عمومي، انفرادي يا در خلوت صورت مي گيرد .

وي افزود:دعا و نيايش باعث فعال شدن يك انرژي معنوي مي شود كه در زندگي روزمره جريان خواهد داشت و باعث احساس شادابي و نشاط و اميد به زندگي مي شود. وي با اشاره به اين مطلب كه داشتن اعتقادات مذهبي و پاي بندي به فرايض آن (اعتكاف) در سه سطح پيشگيري به افرادكمك مي كند تصريحج كرد: اعتكاف درسطح پيشگيري اوليه يك عامل محافظت كننده دارد كه باعث ارتقاء سطح سلامت روان و احساس كارآمدي و خودباوري وكاهش اضطراب وافسردگي و احساس ناكامي درمواجهه با مسائل ومشكلات زندگي مي شود .وي افزود: درسطح پيشگيري ثانويه نيز ، فرد در اعتكاف با اميد به ياري خداوند و نقش شفادهندگي كه در دعا و نيايش وجود دارد كه باعث پذيرش بيماري،كاهش درد و رنج ناشي از آن و درنتيجه تسريع در بهبود فرآيند درمان مي شود.

اين روانپزشك خاطرنشان كرد:اعتكاف درسطح پيشگيري ثالثيه باعث پذيرش بيماري به عنوان يك نوع امتحان الهي باعث ايجاد اميد و تقويت روحيه ،خوباوري و پيداكردن معنا در زندگي شده و همچنين با توسل به دعا ونيايش ،دعا وروزه داري انجام اين فرايض مي تواند به فرد كمك كند تافرآيند بيماري را طي كند.

اين روانپزشك در پايان متذكر گرديد: در اينحال كه اعتكاف يك فرصت به فرد مي دهد تابه خود فكركند وبه بررسي نقاط قوت وضعف خودبپردازد همچنين مي تواند درك كند كه چگونه مي تواند بعدمعنوي وروحاني خودرا با جداشدن ازمسائل روزمره تقويت كند.

مسئول بهداشت روان معاونت بهداشتي دانشگاه علوم پزشكي شهيد صدوقي يزد:احساس آرامش، سبكي و شادماني در فرد مهمترين فوايد اعتكاف است مسئول بهداشت روان معاونت بهداشتي دانشگاه علوم پزشكي شهيد صدوقي يزد گفت: توكل كردن متعفكين به خداوند باعث آرامش ، احساس سبكي و شادماني درفرد مي شود كه ازلحاظ روانپزشكي يكي از درمان هاي اساسي بيماريهاي اضطرابي وهمچنين افسردگي محسوب شده و از طرفي باعث افزايش ظرفيت روحي ما مي گردد وبا اندك مشكلي شخصيت وايگو ما دچار تزلزل نگردد .

دكتر طاهره صادقيه  اظهار داشت: اعتكاف يك فرصت تنهابراي عبادت نيست بلكه فرصتي براي عبادت همراه با تعقل بايد باشد.

وي افزود:اعتكاف يك فرصتي است كه مارا از تمام تعلقات زندگي وقيد وبندهاي زندگي دنيوي ، ناكاميها ومكشلات زندگي جدامي كند .

دكتر صادقيه خاطر نشان ساخت: اعتكاف به مافرصت مي دهد كه بيانديشيم كه در اين دنيا در چه جايگاهي ايستاده ايم|؟ آيا اين همان جايي است كه هميشه آرزويش راداشته ايم و چه چيزهايي باعث شده است كه مارا از اصل و مامن خود دوركند كه اين خود همان مرحله خودآگاهي است كه در علم روانشناسي جزء مهارتهاي اساسي كه بايد يك فرد داشته باشد مي باشد .

اين روانپزشك درادامه تصريح كرد : احساس اينكه هميشه چيزي هست كه در تمامي مشكلات همراه و پشتيبان مااست و همچنين تمرين دوباره توكل كردن توسط فرد از ديگر فوايد اعتكاف است.

دكترصادقيه بااشاره به اينكه توكل كردن يعني سپردن خود به دست خدا است گفت: توكل كردن باعث آرامش ، احساس سبكي و شادماني درفرد مي شود كه ازلحاظ روانپزشكي يكي از درمان هاي اساسي بيماريهاي اضطرابي وهمچنين افسردگي محسوب شده و از طرفي باعث افزايش ظرفيت روحي ما مي گردد وبا اندك مشكلي شخصيت وايگو ما دچار تزلزل نگردد

مسئول بهداشت روان معاونت بهداشتي دانشگاه علوم پزشكي شهيد صدوقي يزد يادآورشد: درصورتي كه احساس سبكي وشادابي وآرامش بعدازروزهاي اعتكاف به فرددست دهد مطمئن باشيد كه اعتكاف رابه معناي واقعي داشته است.

اين روانپزشك درپايان توصيه كرد: درسخنرانيهاي مذهبي درامكاني كه اعتكاف برگزارمي شود بايد به تشريح خطاهاي شناختي وانگيزشي مستمعين بحث شود چراكه اين خطاها نشانه بسياري از افسردگي ها واختلالات شخصيتي درافراداست .

مسئول دفتر نهاد مقام معظم رهبری دانشگاه علوم پزشکی شهیدصدوقی یزد: ایجاد زمینه مناسب برای اندیشه وتفکر مهمترین فواید اعتکاف حجت الاسلام والمسلیمن حسن زارع درگفت و گو با خبرنگار وب دا، درخصوص آثار و برکات فلسفه اعتکاف اظهارداشت : ایجاد زمینه مناسب برای اندیشه وتفکر باتوجه به جایگاه تفکردراسلام که توصیه شده است، یکساعت تفکر از70سال عبادت بالتراست مهمترین آثار و بر کات اعتکاف است.

وی افزود: دومین فایده اعتکاف ایجادزمینه برای بازگشت وتوبه ازخداوند است. وی گفت: سومین اثر اعتکاف ایجاد زمینه وفرصتی است برای برقراری ارتباط و نیایش بیشتربا خداوند است.

وی تصریح کرد: اعتکاف فرصتی است برای فراهم شدن دوره ای جهت محاسبه نفس وخودساز ی که دراسلام نیز مورد تاکیدقرارگرفته است به نحوی که گفته شده که اگرکسی روزانه اعمال خودرامحاسبه نکند ازما نیست. حجه الاسلام والمسلمین زارع با اشاره به اینکه در خصوص پاداش و ثواب اعتکاف درروایت زیادی آمده است افزود:

پیامبرگرامی اسلام می فرمایند " بهترین زمان اعتکاف درماه رمضان است که ثواب آ ن ازدوحج ودوعمره بیشتراست .

وی درپاسخ به این سئوال که آیاجایگزینی برای اعتکاف درافرادی که موفق به انجام این فریضه الهی نمی شوند گفت: امام سجاد می فرمایند "حل مشکلات و برآورده کردن حاجات نیازمندان وبرادر مومن نزد من ازدوماه روزه پی درپی ودوماه اعتکاف درمسجدالحرام بالاتراست.

مسئول دفتر نهاد مقام معظم رهبری دانشگاه علوم پزشکی شهیدصدوقی یزد گفت : حضرت امام علی (ع)می فرمایند هم نشینی باعلماء واندیشمندان درنزد پروردگارازهزارسال عبادت بالاتراست وهمچنین نگاه کردن درچهره عالم نزدخداوند ازیکسال اعتکاف بالاتراست.

امام صادق می فرمایند: " سعادت زیارت سیدالشهداء معادل یک حج ويك عمره ودوماه اعتکاف درمسجدالحرام وثواب دوماه روزه داری است" . گفتنی است؛ که چهل نفرازدانشجویان دختر و3نفرازاساتیددانشگاه علوم پزشکی شهیدصدوقی یزد دراعتکاف شرکت می کنند .

رئيس اداره مشاوره دانشگاه علوم پزشكي شهيد صدوقي يزد :اعتکاف راهی برای رسیدن برای آرامش امير حسين امینیان در گفت و گو با خبرنگار و ب دا، اظهار داشت: امروزه در تمام کشورهای جهان شیوع مشکلات روانی از جمله افسردگی ، اضطراب و استرس در حال افزایش است . بسیاری از روانشناسان حتی روانشناسان غربی یک علت مهم آن را کمرنگ شدن معنویات در زندگی و گرایش پیش از حد به مادیات می دانند .

وی ادامه داد: پژوهش های انجام شده نشان می دهند افرادی که باورهای مذهبی قوی تری دارند و بیشتر در مراسم مذهبی شرکت می کنند کمتر دچار مشکلات روحی و روانی گردیده ، استرس کمتری متحمل می شوند و از سلامت روانی بهتری برخوردارند یکی از مراسم مذهبی که در پیش روست اعتکاف است که هر سال بیش از پیش مورد توجه آحاد جامعه به ویژه در گروه جوانان قرار می گیرد.

رئيس اداره مشاوره دانشگاه علوم پزشكي شهيد صدوقي يزد افزود: اعتکاف شامل عبادتهای مختلف ، نماز خواندن ، ذکر خدا گفتن و با خدای خود خلوت کردن و تفکر درباره خود و مراقبه است در این مراسم فرد فرصتی پیدا می کند تا به دور از زندگی مادی به خود بازگردد و با خدای خود به راز ونیاز نشسته فرایند تقوا را در خود تقویت کرده و رابطه خود را با خدا بهبود بخشد . در این فرصت فرد نگاهی به گذشته خود می کند از خدا طلب بخشش می کند و این تمرینی است برای خودسازی و نوسازی وجود خود ، تهذیب نفس ، پالایش روح و روان ، تخلیه هیجانی که موجب سبک شدن آرامش درون و افزایش بهداشت روانی در فرد می گردد .

وی در پایان گفت: شرکت در این مراسم به ویژه به قشر جوان که به دنبال خودسازی و رسیدن به آرامش و تقویت روحیه خود می باشند توصیه می شود


  • نویسنده : یزد فردا
  • منبع خبر : خبرگزاری فردا