یزدفردا"فرهنگستان زبان و ادب فارسی، معادل فارسي كلمات «چیپس» را «برگک» ، « فایل» را «پرونجا» و «زونکن» را «پروندان» معرفی کرده است.


 - فرهنگستان زبان و ادب فارسی همواره برای کلمات بیگانه معادل هایی قرار می دهد گاهی این معادل ها توسط مردم به کار می رود و گاهی این معادل ها در بین مردم رایج نمی شود ، دلیل اصلی رواج نیافتن اين واژه ها را می توان در سخت بودن تلفظ این کلمات دانست مسئله ای که در معادل سازی کلمه «فایل» و «زونکن» مشاهده کرد. 
 
1-«چیپس» : معادل این کلمه ، « برگک» قرار داده شده است. این کلمه از نظر ساخت کلمه مشکلی ندارد و در ساختار آن ترکیب اسم و پسوند کاف تصغیر را می بینیم . مسئله مهم در کلمه «برگک» انتخاب اجزاء کلمه است. دلیل رایج نشدن این کلمه را می توان در انتخاب اجزای آن دانست. مردم تصور ذهنی مانوسی در رابطه با این کلمه پیدا نمی کنند و درک شباهت میان «برگک» و «چیپس» برای آنها سخت به نظر می رسد. نمونه این کلمه را در متون کهن نمی بینیم و از کلمات ساخته شده توسط فرهنگستان زبان و ادب فارسی به شمار می رود.
 
2-«فایل» ، معادل این کلمه « پرونجا» انتخاب شده است. کاربرد این کلمه برای مردم جامعه سخت است، به همین دلیل مردم از کاربرد آن امتناع می کنند. تلفظ راحت و آسان کلمه به کاربرد آن توسط مردم کمک می کند . یک کلمه علاوه برآنکه باید بر اساس قوانین ساخت کلمه در زبان فارسی و ترکیب قرار گرفتن حروف در آن ساخته شود ، سهولت تلفظ کلمه نیز اهمیت دارد. نمی توان با بی توجهی به این مسئله توقع کاربرد آن را از مردم داشت. « پرون » جزء نامانوسی در زبان امروز فارسی است ، هرچند جزء دوم کلمه در زبان امروز به کار می رود. کاربرد جزء اول سبب شده کلمه نه تنها در بین عموم مردم که حتی در بین افراد ادیب نیز به کار نرود.
 
3-«زونکن » : کلمه « پروندان » ، را جایگزین این کلمه کرده اند. جزء اول این کلمه نیز در زبان امروز زبان فارسی نامانوس است، اما پسوند «دان» در این کلمه از زبان ایرانی میانه غربی به فارسی دری رسیده است و نمونه آن را در کلمه «نمکدان » و « قندان » نیز می بینیم و برای بیان محل کوچک به کار می رود. با توجه به کاربرد پسوند «دان » ، می توان اصل کلمه را « پرونده دان » دانست که به دلیل همنشینی دو واج یکسان یکی از واجها حذف شده و آن را به صورت « پروندان» ساخته اند ، حذف همین واج سبب سختی تلفظ کلمه شده است.

همچنین فرهنگستان زبان و ادب فارسی، بجای کلمات فرنگی «آرشیو»، «آسانسور» و «ادیت» معادل فارسی «بایگانی»، «آسان بر» و « ویرایش» را معرفی کرده است.


، کلمات مرکب در زبان فارسی بر اساس قوانین خاصی ساخته می شود به عنوان مثال می توان در این ترکیب از دو اسم یا اسم وبن فعل استفاده کرد. این بن فعل می تواند بن فعل ماضی یا مضارع باشد. البته ساخت کلمه به این صورت نیست که هر دو واژه ای را بتوان در کنار هم قرار داد. این واژه ها باید بر معنای کلمه لاتین دلالت کند و نمی توان صرف ساخت کلمه از هر واژه ای استفاده کرد. اما معادل کلمات «آرشیو»، «آسانسور» و «ادیت» تا چه اندازه براساس این قوانین ساخته شده اند.
 
1-«آرشیو» : معادل «بایگانی» را برای این کلمه قرار داده اند. این کلمه در بین مردم رایج شده است و دلیل آن به کاربرد زیاد آن در سازمانها و ادارات بازمی گردد. البته این مسئله را نباید از نظر دور داشت که کاربرد زیاد این معادل سبب نشده است که به طور کامل کلمه « آرشیو » از بین لغتهای مردم حذف شود تنها از کاربرد این کلمه کاسته است. کلمه « بایگانی» در متون قدیم دیده نمی شود و جزء کلمات ساخته شده توسط فزهنگستان زبان و ادب فارسی است.
 
2-«آسانسور» : معادل «آسان بر» رابرای آن قرار داده اند. این کلمه از ترکیب اسم و بن فعل مضارع «بردن» ساخته شده است. جزء اول این کلمه در متون قدیم نیز دیده می شود و کلمه جدیدی نیست از جمله آن می توان به این شعر حافظ اشاره کرد:
 
الا یا ایها الساقی ادر کاسا و نا ولها         که عشق آسان نمود اول ولی افتاد مشکلها
 
از این نکته نیز نباید غفلت ورزید که جزء دوم کلمه «آسان بر» بن فعل مضارع است و در متون قدیمی  چون گلستان سعدی نیز نمونه آن دیده می شود:
 
قصب الجیب حدیثش که همچون شکر می خورند و رقعه منشاتش که چون کاغذ زر می برند.
 
معادل کلمه «آسانسور» با وجود آنکه از کلمات رایج در زبان فارسی ساخته شده است اما به وسیله مردم به کار نمی رود دلیل این مسئله را می توان در زیباشناسی کلمه جستجو کرد. مسئله ای که همواره فرهنگستان زبان و ادب فارسی به آن بی توجهی می کند.
 
3-«ادیت» : معادل «ویرایش» را برای آن ساخته اند این معادل در زبان فارسی کاربرد دارد و معادل لاتین آن به میزان کمتری به کار می رود البته نباید این تصور را داشت که میزان کاربرد این دو کلمات تفاوت فاحشی دارد. کلمه «ویرایش» در متون قدیم دیده نمی شود و چزء کلماتی است که فرهنگستان زبان و ادب فارسی ساخته شده است.
 

 

  • نویسنده : یزد فردا
  • منبع خبر : خبرگزاری فردا