در حاشیه مواضع تامل برانگیز رئیس جمهور محترم

مرتضی رضائیان فیروزآبادی

در هفته های اخیر ضرورت اجرای کامل طرح عفاف و حجاب به یکی از مباحث برجسته تبدیل شده است به گونه ای که قشرهای گوناگون جامعه در اظهارنظرهایی صریح بر آن تاکید کرده اند. از سوی دیگر مواضع تامل برانگیز رئیس جمهور محترم در این باره انتقادهای فراوانی را به دنبال داشته است. در این رابطه توجه به چند نکته خالی از لطف نیست:

1. این گونه مواضع از دکتر احمدی نژاد بی سابقه نیست؛ چه این که ایشان دردوران تبلیغات ریاست جمهوری دور نهم گفته بود: بچه‏ها دوست دارند مویشان را هر جورى كه دلشان مى‏خواهد بگذارند! به من و تو چه ربطى دارد؟! ... یعنى الآن مشكل كشور ما این است كه مثلاً فلان دختر ما، فلان لباس را پوشید؟!
وی پس از برگزاری دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری نیز به مخالفت صریح با طرح نیروی انتظامی در زمینه ارتقای امنیت اجتماعی پرداخته و گفته بود: حل مسائل فرهنگی و اجتماعی فقط از طریق فرهنگی میسر است و من اجازه‌ ادامه این برخوردها را نخواهم داد !

2. مقام معظم رهبری در مراسم تنفیذ حكم ریاست جمهورى آقای خاتمى به صراحت فرموده بودند:
«ما خوب مى‏دانیم این جزو تعالیم اسلام است كه با زبان و تبیین باید مردم را با فضایل اخلاقى آشنا كرد و از منكرات دور نگه داشت. این به جاى خود درست، اما با شیوع منكرات و با تظاهر به آن باید مقابله كرد. اسلام مرتكب منكر را نصیحت و هدایت مى‏كند اما حد هم براى او مى‏گذارد. با صِرف زبان و توصیه نمى‏شود كارى كرد. قدرت نظام باید جلوى سیر فحشا و فساد را بگیرد\"

ایشان همچنین خطاب به فرماندهان نیروی انتظامی تاکید کرده بودند: «امنیت اخلاقى از مهمترین مقولاتى است كه مردم به آن احتیاج دارند. ناامنى اخلاقى این است كه مردم در محیط جامعه و در كوچه و خیابان نتوانند طبق اعتقادات و دین و ایمان خود آسوده و بى‏دغدغه حركت كنند و با مناظرى مواجه شوند كه وجدان دینى آنها را آزرده مى‏كند؛ مردم دوست دارند وقتى جوان‏هایشان از خانه بیرون مى‏روند و باز مى‏گردند و با محیط اجتماعى مواجه مى‏شوند، تأثیر اخلاقى بد روى ذهن آنها گذاشته نشود؛ لذا نیروى انتظامى در كوچه و خیابان باید با همه چیزهایى كه از نظر اخلاقى ممنوع و خلاف است، مقابله كند و این جزو وظایف شماست»( فصلنامه ایثار سبز، شماره 8)

معظم له در جایی دیگر اعلام می كنند: «نیروی انتظامی باید با پرهیز از طرح های موسمی و موقت، طرح امنیت اجتماعی را با قدرت ادامه دهد تا اهداف آن در جامعه نهادینه شود.» ایشان با یادآوری وظایف دستگاه‌های فرهنگی و آموزشی در ارتقای امنیت اجتماعی خاطرنشان کردند: «نیروی انتظامی در ادای آن بخش از وظایفی که برعهده‌ی این نیرو است، بدون توجه به برخی جوسازی‌ها و مخالفت‌ها، به وظیفه‌ خود عمل کند.» (در دیدار با فرماندهان، مدیران ارشد اجرایی، رؤسای دانشکده ها و اعضای هیئت علمی نیرو‌ی‌ انتظامی ، 16 آبان 1386 ً)
معظم له همچنین اردیبهشت سال جاری در دیدار جمعی از فرماندهان و كاركنان این نیرو، نیروی انتظامی را به برخورد كاملاً جدی با مفاسد اجتماعی توصیه و تأكید كردند: باید در مقابل كج روی و عمل مفسدانه فردی، اجتماعی، و سیاسی بطور قاطع برخورد شود. در برخورد با برخی افراد كه تعمداً یا از روی بی توجهی چهره جامعه را از لحاظ دینی، نجابت و عفاف خارج می كنند نیز باید برخوردی قوی و صحیح انجام شود.

3. یكی از اقدامات امیدواركننده نیروی انتظامی در سال های اخیر، اجرای طرح ارتقای امنیت اخلاقی و اجتماعی بوده است كه به ویژه در سال نخست بازتاب های چشمگیری در جامعه داشت. اگرچه طرحی با ابعاد كلان ارتقای امنیت اجتماعی خالی از خطا و كاستی نبود؛ اما صداقت و قاطعیت متصدیان مربوط و دستاوردهای درخشان آن موجب شد تا رهبر معظم انقلاب، مردم و همه دلسوزان نظام فارغ از برخی كاستی ها بر كلیت طرح مزبور مهر تایید زنند و تداوم اجرای آن را خواستار شوند؛ به گونه ای كه مقام معظم رهبری تأكید كردند: «نیروی انتظامی باید با پرهیز از طرح های موسمی و موقت، طرح امنیت اجتماعی را با قدرت ادامه دهد تا اهداف آن در جامعه نهادینه شود.»

4. همان گونه كه از آغاز پیش بینی می شد، طرح مزبور توانست دستاوردهایی چشمگیر را در افزایش امنیت اجتماعی و اخلاقی جامعه به دنبال داشته باشد و محیط را برای جولان اراذل و اوباش و باندهای سازماندهی شده تبهكاری از هر زمان دیگر نا امن تر كند. آمارها نیز بر این واقعیت صحه نهادند؛ چرا كه طبق اعلام رئیس وقت پلیس امنیت اخلاقی ناجا، با توجه به اقدامات انجام شده در طرح امنیت اجتماعی و اخلاقی ، شكایت های مردم درباره مزاحمت‌های خیابانی«75 درصد» كاهش یافته بود.

5. نکته قابل تامل این که فعالیت نیروی انتظامی در برخورد با مظاهر بدحجابی و فساد اخلاقی ، دامنه بسیار گسترده ای دارد و شگفت آور نیست اگر در بین هزاران مآمور زحمت كش این نیرو، عده ای انگشت شمار نتوانند و یا نخواهند به وظیفه خود، آن گونه كه شایسته است، عمل كنند اما دور از مروت است كه چشم بر این همه توفیق های چشمگیر این طرح فروبندیم و به بهانه برخی كاستی های احتمالی، همه برنامه را ناكارآمد نشان دهیم و با تعابیر تمسخرآمیز تلاش های ایثارگرانه نیروهای انتظامی را زیر سؤال بریم .

6. اگر چه عده ای بدحجابی را نابهنجاری عادی می پندارند و بر اساس همین توهم، از برخورد قاطع با مظاهر بدحجابی انتقاد می کنند؛ اما واقعیت این است که این پدیده نامیمون بیش از آن چه آن ها تصور می کنند در افزایش بزهکاری و گاه جنایت های تکان دهنده نقش دارد. چندی پیش پسری 22ساله که در کمال خونسردی 14 زن و دختر جوان را پس از هتک حرمت به قتل رسانده و در گوشه ای رها کرده بودٰ در توصیف وضعیت ظاهری قربانیان خود گفته بود : \" تیپ های خاصی بودند.مانتوهای تنگ و شلوارهای کوتاه می پوشیدند، موهایشان بیرون بود و آرایش غلیظی داشتند و ... \"
با مروری کوتاه در اخبار رسانه ها می توان مواردی فراوان از این گونه رخدادهای تکان دهنده را مشاهده کرد. بر اساس گزارش های نیروی انتظامی، بانوانی که با ظاهر و پوشش نامناسب در شهر حضور می یابند بیش از دیگران در معرض ناامنی قرار دارند؛ ناامنی هایی که می تواند با تحقیر، نیش و کنایه و متلک پراکنی آغاز شود و به ربودن، تعدی و حتی قتل بینجامد! متاسفانه بسیاری از زنانی که فرامین دینی و هنجارهای اجتماعی در زمینه پوشش و حجاب را نادیده می گیرند، در زمینه های دیگر از جمله ارتباط با نامحرم و ... نیز پا از حریم های شرعی و اخلاقی فراتر می نهند و زمینه سقوط خویش و دیگران را در پرتگاه تباهی و خسران را فراهم می آورند.
7. البته در همه موارد، ظاهر و پوشش نامناسب به معنای بی مبالاتی فرد نیست و چه بسا پیامد ناآگاهی و نبود آموزش های صحیح خانواده و مربیان مدارس باشد ؛ اما به هر صورت، تبهکاران، آن را نشانه ای از بی قیدی، نابهنجاری های شخصیتی و احیانا ساده لوحی این عده می پندارند و از این رو آنان را برای اجرای نقشه های شوم خود در نظر می گیرند. طبق برخی آمار، بیش از 90 درصد دخترانی که مورد آزار قرار می گیرند غیرچادری هستند. بسیاری از مجرمان دستگیر شده در سخنان خود تصریح کرده اند که از هتک دختران بدحجاب احساس بدی نداشته اند؛ اما بانوان و دختران پای بند به حجاب برتر و پوشش اسلامی را انسان هایی شریف می دانسته و به لحاظ وجدانی ، آزاررسانی و حتی متلک پراکنی به آنان را برنمی تابیده اند! و این خود به خوبی نقش حجاب را در پیش گیری از آسیب های اجتماعی نشان می دهد. قرآن کریم براین واقعیت مهرتایید زده است،آن جا که می گوید:\"ای پیامبر! به همسران و دخترانت و زنان مومن بگو:جلباب ها(رو سری های بلند) خود را بر خویش فرو افکنند؛ این کار برای این که شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند بهتر است.\"

8. نكته مهم در این میان مسوولیت شناسی همه نهادهای مربوط است؛ چه این كه سازمان ها و نهادهای متعددی در سالم سازی فضای جامعه نقش دارند و اگر در سال های گذشته همه آن ها به سهم خود به انجام وظیفه شان همت می گماردند، امروزه بار سنگین ناشی از سهل انگاری های برخی نهادها بر دوش زحمتكشان انتظامی تحمیل نمی شد. در این باره صدا و سیما، آموزش و پرورش و... نهادهای دیگر باید توضیح دهند كه برای جلوگیری از بروز آسیب های اجتماعی و اخلاقی چه تدابیری اندیشیده اند. همچنین رئیس جمهورمحترم كه در عرصه‌های مختلف خدمات فراوانی داشته‌اند و از برخی برخوردها انتقاد می‌كنند، باید به ملت توضیح دهند که در مدت پنج سال تصدی مسوولیت ریاست جمهوری و در اختیار داشتن امکانات اجرایی کشور، کدام طرح کارآمدی را در رابطه با حجاب عرضه كرده‌ و چه اقدامات عملی را برای مقابله با بدحجابی سفارش داده اند. بی گمان پاسخ به این پرسش، برخی واقعیت ها را روشن تر می سازد. همچنین ایشان باید توضیح دهند برای مثال در مراکز آموزشی اعم از مدارس و دانشگاه ها و نیز ادارات دولتی و ... برای ارتقای سطح حجاب چه اقدام موثری انجام داده اند و سطح حجاب در آن ها با پنج سال گذشته چه تفاوت محسوسی کرده است؟ همچنین توضیح دهند که برای نمونه در این پنج سال چه اقدامات موثری در عرصه هنر برای ترویج فرهنگ عفاف و حجاب به کار بسته اند؟ آیا وضعیت حجاب و عفاف در سینما در مقایسه با دولت گذشته تفاوت محسوسی یافته است؟ آیا نیروهای ارزشی از وضعیت کنونی سینما در دوران زمامداری دولت نهم و دهم رضایت دارند؟ و ... .

9. این که برای نهادینه شدن هنجارهای اجتماعی ، کار فرهنگی لازم است سخنی درست اما ناكافی است؛ چه این كه در كوتاه مدت باید در كنار بسترسازی فرهنگی، از ابزار قهریه نیز بهره گرفت. استدلال برخی منتقدان مبنی بر بسنده کردن به کار فرهنگی، مانند این است كه به جای برخورد قاطع با سارقان و قاتلا‌ن ، آن ها را به حال خود رها كنیم و به برخی كارهای كلیشه ای به ظاهر فرهنگی دل خوش داریم تا شاید احترام به جان و اموال دیگران، برای همگان نهادینه شود؛ امری كه هرگز رخ نخواهد داد! از سوی دیگر، فعالیت فرهنگی اصطلاحی است كه از آن برداشت های مختلفی می شود و نمی توان آن را یگانه راهكار برای حل معضلات جامعه دانست. به فرموده شهید مظلوم بهشتی: \" آیا اجازه می‌دهید عین این مطلب را در رابطه با دزدی‌ها عمل كنیم، یعنی بگوییم«ای پاسداران،‌كمیته‌ها و پاسبان‌ها تشریف ببرید و شب‌ها در منازل‌تان بخوابید، چون ما به وسیله رادیو و تلویزیون، دزد‌ها را اقناع می‌كنیم تا شب‌ها دزدی نكنند و قبل از اینكه اقناع كنیم نیز زور به كار نمی‌بریم». آیا اجازه می‌دهید این كار را انجام دهیم ؟! چه فرقی میان آن دزد مال و خانم خودآرایی كه به عمل خودآرایی دست می‌زند وجود دارد و این خانم،«دزد سلامت اخلاق مردان است» و آن مرد بوالهوسی كه خودآرایی و خودشیرینی می‌كند و قصد جلب‌نظر خانم‌ها را دارد، آن هم«دزد سلامت اخلاق است» و باید هم به وسیله اقناع و هم به وسیله قدرت جلوی هر دو را گرفت. مدیریت در این خصوص باید از این دو طریق باشد و اقناع بودن قدرت، تاكنون تجربه تاریخی اداره هیچ جامعه حتی صد هزار نفری را نداشته است و قدرت بدون اقناع، دیكتاتوری به حساب می‌آید و كار ساز نیست، پس اقناع و قدرت در این خصوص باید با هم به كار برده شوند.\"
بی گمان، سست كردن پایه های حجاب با سخنان روشنفكرمآبانه آن هم از سوی کسانی كه از قضا مسؤولیت فرهنگ سازی و گسترش فرهنگ اسلامی را بر عهده دارند ، اقدامی ناخوشایند است كه نمی توان محملی برای آن در نظر گرفت. طبیعی است چنان چه مسؤولان پیشین و کنونی مسؤولیت فرهنگی خود را به درستی انجام می دادند، امروزه بدحجابی و مفاسد اجتماعی وضعیتی بس بسامان تر داشت.

10. متاسفانه برخی می کوشند با حرف هایی روشنفکرمآبانه اقدامات قانونی نیروی انتظامی را ورود به حریم خصوصی افراد معرفی کنند . این در حالی است که مرد یا زن بدحجاب، افزون بر این كه حریم شرع مقدس را زیرپا می گذارند، به حقوق دیگر افراد اجتماع نیز تجاوز می كنند. طبیعی است برخلاف اقلیت انگشت شمار، اكثر مردم خواهان محیطی فارغ از جلوه های نابهنجاری هستند و به شدت نگران خود و فرزندانشان می باشند. كودكان و جوانان این سرزمین حق دارند در محیطی پاك سرشار از فضایل اخلاقی و به‌دور از آلودگی های شهوانی زندگی كنند و این مهم با تلاش نیروی انتظامی، قوه قضائیه وتوده مردم دین باور كشورمان تحقق یافتنی است. براساس آمار و مشاهدات، حتی اكثر مردان و زنان بدحجاب نیز پس از نصیحت دلسوزانه و پی بردن به فواید پوشش مناسب، از رفتار قبلی خود دست برمی دارند و به اكثریت ملحق می شوند. در این میان فقط اقلیتی بسیار اندك باقی می مانند كه همچنان بر هنجارشكنی خود اصرار می ورزند و باید با آن ها برخورد مناسب صورت گیرد. به راستی آیا شایسته است برای یك دستمال، قیصریه ای را به آتش كشید و به بهانه پشتیبانی از برخی عناصر نابهنجار، اكثریت جامعه را از حق داشتن محیطی آرام و مطمئن برای خود و خانواده شان محروم كرد؟!
11. کسانی که اقدامات نیروی انتظامی را زیر سوال برده و خواهان كار فرهنگی شده اند؛ با تاملی درخور درخواند یافت كه حتی برخوردهای اخیر نیروی انتظامی به تعبیری كاری فرهنگی است؛ هرچند در پوششی دیگر صورت می گیرد. طبیعی است هر كار فرهنگی برای توفیق و استمرار به دو عامل نیاز دارد:1. وجود مقتضی ؛2. نبود مانع. در موضوع مورد بحث؛ مقتضی، همان ترویج فرهنگ ناب اسلا‌می درباره حجاب و بازگوكردن فواید رعایت آن، و مانع نیز كاستن از آثار ویرانگر مظاهر فرهنگ بی حجابی است. بی گمان اگر صرفاً به بُعد آموزشی و اخلاقی تاكید شود ولی از آثار مخرب مبلّغان بدحجابی... غفلت كنیم و اجازه دهیم افراد با پوشش های نامناسب، آزادانه در همه جا تردد كنند، نباید چندان به بازدهی كار فرهنگی خوش بین بود؛ چرا كه زنان بدحجاب - اگرچه ناخواسته- خود در حال اجرای كارفرهنگی البته در جهت منفی هستند و باید با آن ها به عنوان فرهنگ ستیزان خاموش، برخورد كرد. بنابراین، برخورد قانونی با بدحجابی، خود بخشی از كار فرهنگی به شمار می آید و كسانی كه از ضرورت كار فرهنگی سخن می گویند، اگر در گفتار خود صداقت دارند، باید از این برخوردها حمایت كنند.

12. رویکرد كنونی دولت در موضوع عفاف و حجاب ، در عمل زمینه را برای گسترش فضای بی بند وباری فراهم آورده است. رئیس جمهور محترم اگر دقیق تر به واقعیت ها بنگرید و از كنار آن ها با تعارف و مسامحه نگذرند، درخواهند یافت که مظاهر بی عفتی در جامعه روند خطرناكی پیدا كرده و امنیت اخلاقی را مختل نموده است. در دانشگاه‌ها و مکان های دیگر مانند مترو و... حفظ حریم زن و مرد بسیار كم رنگ شده است. محصولات مخرب فرهنگی بدون كنترل و نظارت کافی در فضای جامعه تولید و توزیع می‌شود، پرده سینماهای كشور بعد از پنج سال همچنان سوِزه هایی نامناسب را به نمایش می‌گذارد و به نظر می رسد نظارت بر فضای اخلاقی جامعه به گونه ای غیر قاب باور رها شده است. از رئیس جمهور محترم که در عرصه های اقتصادی و سیاسی با روحیه ای قاطع و آرمانگرایانه اهداف انقلاب و نظام را پی می گیرد و بارها تاکید کرده که در این راه ذره ای از حقوق ملت کوتاه نخواهد آمد انتظار این است که خطر مفاسد اجتماعی را كمتر از مفاسد اقتصادی و سیاسی نبیند. این نوعی فقدان توازن در منطق آرمانگرایانه دولت محترم است كه بارها -و البته به حق – تاکید می کند كه جلوی ضایع شدن یك ریال از بیت المال را می‌گیرد، اما در مقابل انبوه مفاسد اخلاقی و اجتماعی اقدامی شایسته انجام نمی دهد.
13 . درپایان اشاره ای به نکته ای ظریف از نکته سنجی های دکتر احمدی نِژاد خالی از لطف نیست : خانم طیبه صفایی نماینده مردم تهران و رییس فراکسیون زنان مجلس می گوید: چندین بار که من به همراه همسر رییس جمهور در اتومبیل بودیم و رییس جمهور هم حضور داشت، ایشان به لحاظ حفظ شئونات از راننده میخواستند که آینه وسط را بالا زده تا چهره مسافرین صندلی عقب در آینه دیده نشود. وی در ادامه توضیح می دهد که رئیس جمهور از راننده خود خواسته اند که هر وقت یک یا چند زن صندلی عقب سوار خودرو می شوند، آئینه وسط را بالا بزند. و این نشان می دهد که در تقید رئیس جمهور محترم به ارزش های دینی و از جمله عفاف و حجاب تردیدی وجود ندارد . آن چه محل اشکال دوستداران ایشان است برخوردهای نامهربانانه با تلاش های نیروی انتظامی در مبارزه با مفاسد اجتماعی است.