یکی از وعده‌های سیدابراهیم رئیسی در دوران کاندیداتوری و مناظرات انتخاباتی ساخت چهار میلیون مسکن در دوران چهارساله ریاست جمهوری و احداث یک میلیون مسکن یا بنابه گفته رستم قاسمی وزیر راه و شهرسازی ساخت تا دومیلیون مسکن در سال اول می‌باشد، این برنامه نیازمند کار کارشناسی، داشتن بودجه کافی، بررسی راه‌های مقابله با تورمی که طرح دارد و چاره‌اندیشی در زمینه‌های گوناگون برای اجرای چنین پروژه‌ای می‌باشد.

بدیهی است آن عده از افرادی که متقاضی ثبت‌نام و دریافت واحدهای احداثی می‌باشند معمولاً قادر به بازپرداخت اقساط تسهیلات دریافتی ولو به مدت 20سال نیز نمی‌باشند. در مردادماه امسال اعلام گردید «…وام طرح ملی مسکن به 250میلیون تومان با احتساب سود 18درصدی و بازپردخت 20ساله (با احتساب دوره مشارکت) برای متقاضی 670میلیون تومان تمام می‌شود. در واقع یک واحد طرح ملی مسکن با مساحت یکصد مترمربع برای یک متقاضی کمی بیش از یک میلیارد و یکصد میلیون تومان هزینه دارد. یعنی هر مترمربع ساختمان برای صاحب آن بیش از یازده میلیون تومان تمام می‌شود در صورتی که مبلغ وام افزایش یابد و حتی درصد کارمزد و سود نیز کمتر دریافت گردد بعید است از این مقدار ارزان‌تر به دست متقاضی برسد. درحالی که آورده خریداران مسکن مهر در شهر پردیس که بیشترین آورده را داشته‌اند چیزی حدود 60میلیون تومان با وام 50میلیون تومانی بوده است؛ آن هم برای یک واحد 120 مترمربعی…»(1)

در دولت احمدی‌نژاد و در پی آن در زمان دولت یازدهم و دوازدهم گرچه با ساخت مسکن مهر عده زیادی صاحب خانه شدند اما در موارد متعدد در شهرها و مناطق گوناگون با نبودن زیرساخت‌های مورد نیاز نظیر خاکی بودن کوچه‌ها و خیابان‌های اطراف پروژه‌ها، دور بودن از مدرسه، بازار و فروشگاه، پارک و فضای سبز حداقلی، تاخیر در نصب انشعابات آب و فاضلاب، برق و گاز و از همه مهمتر عدم بکار بردن مصالح مرغوب و استاندارد و بی‌توجهی در احداث ساختمان‌ها گرفتاری‌های زیادی برای صاحبان آن به وجود آورده و مکرر در خبرها و گزارش‌ها سخن از نابسامانی‌های موجود در این مجتمع‌های مسکونی بوده و یا از صدا و سیما نیز پخش گردیده است و مشکلات حقوقی مربوط به این واحدها در نهادهای حقوقی و قضایی مطرح و مورد رسیدگی قرار گرفته است. آن‌گاه که در مجلس شورای اسلامی پیرامون ساخت مسکن ملی بحث و مذاکره شد جلال میرزایی یکی از نمایندگان اعلام نمود: «…باید از تجربه مسکن مهر در ارائه طرح‌ها برای حل مشکل مسکن استفاده شود و دولت و مجلس با مشاوره کارشناسان سازوکاری را طراحی کنند که معایب گذشته را نداشته باشد و به بهبود وضعیت مسکن در کشور کمک کند… به نظر می‌رسد سودکنندگان مسکن مهر بیشتر انبوه‌سازان بوده‌اند نه مردم…»(2)

در دوران دولت نهم و دهم قیمت فروش نفت افزایش فوق‌العاده‌ای داشت و دیدیم و شنیدیم احمدی‌نژادی‌ها که عده‌ای از آنان در دولت سیزدهم سمت‌هایی را عهده‌دار شده‌اند چه به روزگار این ثروت انبوه و کشور آوردند اما در چند سال اخیر وجود تورم سرسام‌آور، افزایش فقر مطلق در حد ده میلیون خانوار و به عبارتی حدود سی میلیون جمعیت کشور، حذف بسیاری از مواد لازم و ضروری غذایی از سفره بیش از نیمی از مردم این سرزمین، گرانی‌های کمرشکن کلیه لوازم و مایحتاج زندگی، عدم دسترسی مردم به بسیاری از داروهای مورد نیاز به گونه‌ای که بیماری هریک از اعضای خانواده از دغدغه‌های بزرگ شهروندان بوده و ناپسندتر وجود اختلافات طبقاتی و تبعیض موجود در زندگی ایرانیان، فاصله نگران‌کننده درآمدهای خانوارها، اشرافی‌گری و تجمل‌گرایی عده زیادی از مسئولان و مقامات در قوای سه‌گانه و دریافت‌های نجومی ماهیانه آنها که به ظاهر قانونی است در کنار حاشیه‌نشینی‌ها و فسادهای موجود حاکم در جامعه و نظایر آن سبب گردیده است گروه کثیری که فاقد سرپناه هستند نتوانند صاحب یک واحد ساختمان و مسکن چهل، پنجاه مترمربعی هم بشوند. مولای متقیان فرموده است: «خداوند روزی نیازمندان را در اموال ثروتمندان واجب کرده است و نیازمندی گرسنه نمی‌ماند مگر این‌که توانگری از حق او بهره‌مند شده باشد، و بنابه فرمایش آن مظهر عدالت، همه مردم کوفه از رفاه برخوردار گردیدند چون پایین‌ترین آنان یعنی فقیرترین افراد جامعه نان گندم می‌خورد و سرپناه مناسب دارد و از آب سالم فرات می‌نوشد.» 42سال پیش در فصل سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران دولت موظف شده است «همه امکانات خود را برای پی‌ریزی اقتصاد صحیح و عادلانه بر طبق ضوابط اسلامی جهت ایجاد رفاه و رفع فقر و برطرف ساختن هر نوع محرومیت در زمینه‌های تغذیه و مسکن و کار و بهداشت و تعمیم بیمه» به کار برد.

محمد اسلامی وزیر راه و شهرسازی دولت دوازدهم که اکنون نیز ریاست سازمان انرژی اتمی را در دولت سیدابراهیم رئیسی به عهده دارد در پایان عمر دولت روحانی با انتقاد از نحوه تامین منابع مالی برای طرح مسکن در مراسم آغاز ساخت یک‌هزار واحد طرح ملی مسکن برای کارکنان صدا و سیما اعلام نمود: «…مسکن مهر یکی از بزرگترین پروژه‌های تولید مسکن در کشور بود، اما مشکلات فراوانی داشت، تامین نقدینگی این طرح که از طریق خط اعتباری از بانک مرکزی باعث خلق بیش از 54هزار میلیارد تومان شده بود، از جمله مشکلات این طرح بود. بسیاری از واحدهای مسکن مهر در مکان‌هایی احداث شده بودند که از هیچ زیرساخت و امکانات زیربنایی برخوردار نبودند و بعضاً ایجاد زیرساخت برای شهرک‌های احداث شده از ساخت کل شهرک پر هزینه‌تر بود. در کل این پروژه، هزینه هنگفتی را صرف خود کرد و منابع دولت نیز اجازه تامین مالی آن را نمی‌داد. اما با لطف الهی و تلاش همه همکاران این پروژه به اتمام رسید. تلاش گسترده‌ای شد که هم کاستی‌ها برطرف شود هم واحدهای نیمه‌تمام به مردم تحویل شود. این پروژه مملو بود از قراردادهای متعددی که دچار تناقضات و مشکلات قراردادی بودند. عدم کیفیت و رعایت مشخصات فنی از دیگر مشکلات مسکن مهر بود. مجموعه‌ای از مسائل حقوقی قراردادی مالی اجرایی، فنی، تاسیسات زیربنایی در این واحدها وجود داشت. از سوی دیگر باید سرانه‌های لازم مانند مدرسه، بازارچه، خانه بهداشت، پارک، سرای محله، مسجد و سایر مراکزی که برای زندگی مردم جزو ضروریات است، در این شهرک‌ها ایجاد می‌شد. این اقدامات با صدها میلیارد تومان هزینه انجام شد… 2میلیون و 200 هزار واحد مسکونی در پروژه مسکن مهر تعریف شده بود که یک میلیون و 400هزار واحد در این دوره دولت تکمیل شده و به مردم واگذار شده است…»(3)

استاندار یزد چهاردهم مهرماه سال جاری در نشست شورای مسکن استان اعلام نمود: «…در بیست روز آتی باید زمین مورد نیاز برای ساخت 60هزار واحد مسکونی قطعی شود اولویت تامین زمین در وهله اول با زمین‌های داخل محدوده شهرهاست پس از آن با تامین زمین از طریق الحاق به محدوده و در نهایت استفاده از ماده6 در این زمینه خواهد بود… فرمانداران با فعال‌سازی شورای مسکن و برگزاری مستمر جلسات این شورا را برگزار کنند و با بررسی میزان پیشرفت فیزیکی پروژه‌ها، وضعیت پیشرفت طرح‌ها را به صورت هفتگی گزارش دهند و با تاکید بر لحاظ سرانه‌ها در واگذاری زمین‌ها و دستگاه‌های خدمات‌رسان نظیر آب، گاز و برق با همکاری اداره کل راه و شهرسازی و طبق قانون جهش تولید مسکن نسبت به تامین زیرساخت‌های لازم اقدام کنند تا در آینده با مشکل تامین زیرساخت مواجه نشویم طبق تمهیدات اندیشیده شده زمین به اتاق تعاون واگذار می‌شود و مجموعه کارخانجات می‌توانند با همکاری اتاق تعاون در این زمینه اقدام کنند…»(4)

نویسنده این سطور که در دولت احمدی‌نژاد بارها در این ستون از نحوه ساخت و عدم تامین زیرساخت‌های لازم برای مسکن مهر در بیشتر مناطق و شهرها اعتراض و انتقاد نموده اکنون امیدوار است که استاندار جدید یزد و دیگر مسئولان استان بتوانند حداقل به بسیاری از زمینه‌های رفاهی که وعده و شعار آن را داده‌اند دست یابند بویژه آن‌چه دکتر مهران فاطمی استاندار یزد در چهاردهم مهرماه دستور داده است تحقق پیدا کند و مدیران توفیق یابند نه تنها به مدت بیست روز بلکه تا یکصد روز هم که بگذرد زمین برای شصت هزار واحد مسکونی تامین نمایند مشروط بر آنکه زیرساخت‌های لازم را فراهم کنند تا خریداران با مشکلاتی که بعضی از ساکنان پروژه‌های مسکن مهر با آن روبرو هستند گرفتار نشوند.

چون نحوه ساخت و سازها معمولا در ایران بویژه در استان یزد به صورت صنعتی و پیشرفته انجام نمی‌گردد نباید از این نکته غافل شد که شتاب در ساخت همزمان بعضی از بخش‌های ساختمان در آینده برای صاحبانش سختی‌های فراوانی رقم خواهد زد به عنوان نمونه آن‌گونه که دیده و یا شنیده شده است اگر همزمان تیغه‌های داخل واحدها گذاشته شود، عده‌ای در حال روکارچینی باشند، نیروهای تأسیساتی به تکمیل امور مربوط به تاسیسات و بلافاصله گچ‌کاران به سفید کردن دیوارها بپردازند یا کارگاه را شب و روز آن هم برخلاف قوانین مربوط به بیمه تأمین اجتماعی و اداره کار فعال نمایند تا بتوانند به گفته این یا آن مقام در فلان تاریخ پروژه را تحویل دهند بدون شک با گذشت سه یا چهارماه بعد از واگذاری واحدها عیب و نقص‌ها پی‌درپی خود را نشان خواهد داد و به یقین چیزی جز ضرر و زیان عاید ساکنان و خریداران نخواهد گردید.

آخرین نکته این‌که تامین بودجه، پیشگیری از تورمی که با ساخت یک میلیون مسکن یا کمتر و بیشتر به وجود خواهد آمد همزمان با ادامه تحریم‌های کمرشکن و ظالمانه‌ای که بر ساکنان این مرزوبوم بویژه بیش از نصف جمعیت کشور که باید سختی‌ها را تحمل نمایند وارد شده است می‌طلبد که کارگزاران و حاکمان و مسئولان امر با تعامل سازنده و حساب شده با دیگر کشورها ضمن حفظ حیثیت و اعتبار این سرزمین در رفع این مصائب بیاندیشند تا بتوانند به خواست پروردگار قدم‌های مؤثر و مثبتی در تامین رفاه نسبی شهروندان ازجمله امر خانه‌سازی بردارند. به امید آن روز.

رضا سلطان زاده – مدیر مسئول

پی‌نوشتها:
1- خبرگزاری تسنیم، 7/5/1400
2- همان
3- همان
4- ایرنا، 14/7/1400

• نویسنده : رضا سلطان زاده
• منبع خبر : خبرگزاری فردا