طبقه اجتماعی و سلامت

 

  • جدول میزان مرگ و میر نوزادان در طبقات اجتماعی مختلف در انگلستان و ولز در سال ۱۹۸۰

  • عوامل تأثیرگذار بر سلامت و بیماری در طبقات اجتماعی مختلف

تحقيقات بسيارى نشان مى‌دهند که طبقه اجتماعى به بروز بيمارى وابسته است. درآمد، شغل و تحصيل نيز که اجزاء اصلى اکثر ملاک‌هاى تعيين‌کننده طبقه اجتماعى هستند، ارتباط متقابل مثبتى با سطح بهداشت (سلامت) دارند. اين موضوع ثابت مى‌کند که طبقه اجتماعى بر سلامت تأثيرگذار است. افرادى که از طبقات اجتماعى بالاتر هستند، طول عمر بيشتر و مرگ و مير کمتر داشته و سطح سلامت و تغذيه آنها بهتر از افراد طبقه پائين است. همچنين ثابت شده است که تأثير بيمارى نيز بر سطوح مختلف جامعه متفاوت است. به‌طور مثال، ميزان بروز بيمارى‌هاى قلبي، فشار خون و ديابت در طبقه اجتماعى I بيشتر بوده و با پائين آمدن طبقه اجتماعى کم‌کم کاهش مى‌يابد. بيمارى‌هاى پوستي، چشمى و مشکلات مربوط به گوش‌ها، اسهال و اسهال خونى در طبقات پائين اجتماعى بيشتر ديده مى‌شود که مى‌توان علت آن‌را به محيط فيزيکى فقيرى نسبت داد که مردم در آن زندگى مى‌کنند. حتى بيمارى‌هاى ذهنى نيز در طبقات اجتماعي، متفاوت هستند. مرگ و مير نوزادان، ميزان کل مرگ و مير، مرگ و مير مادران همه به قشر اجتماعى ربط دارند. به‌عنوان نمونه، تأثير طبقه اجتماعى بر ميزان مرگ و مير قبل از تولد از هر ۱۰۰۰ تولد زنده در انگليس و ولز در جدول (ميزان مرگ و مير نوزادان در طبقات اجتاعى مختلف در انگلستان و ولز در سال ۱۹۸۰) نشان داده شده است.

 

  جدول ميزان مرگ و مير نوزادان در طبقات اجتماعى مختلف در انگلستان و ولز در سال ۱۹۸۰

 

طبقه اجتماعى

 

 

 

ميزان مرگ و مير قبل از تولد

 

 

 

I

 

 

 

۹/۷

 

 

 

II

 

 

 

۱۱/۱

 

 

 

III N

 

 

 

۱۱/۸

 

 

 

III M

 

 

 

۱۳/۰

 

 

 

IV

 

 

 

۱۵/۰

 

 

 

V

 

 

 

۱۷/۰

 

 

تأثير طبقه اجتماعى بر ساختار خانواده و به‌کارگيرى خدمات پزشکى و بهداشتى نيز مورد بررسى قرار گرفته است. خانواده‌هاى اقشار پائين‌تر از نظر بعد بزرگ‌تر بوده، زنان زودتر ازدواج کرده و تعداد کودکان بيشتر است. ويژگى‌هاى خانواده‌هاى طبقات بالاتر، اندازه کوچک خانواده و تعداد کم فرزندان است. ثابت شده است که افراد طبقات پائين‌تر، کمتر از تسهيلات بيمارستانى استفاده کرده و کمتر با پزشکان مشاوره مى‌کنند و ميزان استفاده از خدمات پيشگيرى مانند مراقبت‌هاى قبل و پس از تولد، معاينات عمومى و واکسيناسيون بسيار کمتر است. بنابراين طبقه اجتماعى وسيله مهمى براى بررسى پديده سلامت و بيمارى در جوامع بوده و مفيد بودن خود را ثابت کرده است.

 

  عوامل تأثيرگذار بر سلامت و بيمارى در طبقات اجتماعى مختلف

اولين مسئله مورد توجه افرادى که دست‌اندر کار پزشکى پيشگيرى و ارائه‌کنندگان خدمات پزشکى هستند اين است که بدانند، علت مرگ و مير حاصل از برخى بيمارى‌هاى خاص در برخى طبقات اجتماعى چيست. عوامل بسيارى ممکن است وجود داشته باشند که برخى از آنها عبارت هستند از:

 

- محيط فيزيکى:

اختلافات موجود در ميزان مرگ و مير ممکن است به‌دليل تفاوت در محيط مانند مسکن، آب سالم، دسترسى به هواى تميز و غيره باشد. افرادى که جزء طبقات بالاى اجتماع هستند، نسبت به مردم قشرهاى پائين‌تر از تسهيلات فيزيکى بهترى برخوردار هستند.

 

- تفاوت در خدمات ارائه شده:

در ميزان دسترسى به خدمات در اقشار مختلف جامعه، تفاوت وجود دارد. در رابطه با خدماتى که پزشکان عمومى ارائه مى‌کنند، برخى مناطق در مقايسه با منطقه‌هاى ديگر از خدمات پزشکى برخوردار نيستند. به‌طور کلى به‌نظر مى‌رسد، مناطق بدون شک مناطقى هستند که نسبت قابل‌توجهى از افراد در آن زندگى مى‌کنند.

 

- منابع مادى:

تفاوت در منابع مادى مانند درآمد، ثروت و مالکيت که مى‌توانند به پيشبرد سلامت بهتر کمک کنند نيز در بروز بيمارى يا در حفظ سطح در گروه‌هاى اجتماعى مختلف تأثيرگذار است. تفاوت در وراثت‌هاى ژنتيکى نيز ممکن است بر استعداد فرد در ابتلاء به بيمارى تأثير بگذارند.

 

- سطح تحصيلى:

سطح تحصيلى در اقشار مختلف جامعه متفاوت است. افراد بى‌توجه و بى‌سواد در حفظ معيارهائى که باعث حفظ سلامتى مى‌شوند با مشکلات بيشترى برخورد مى‌کنند.

 

- نگرش نسبت به بيمارى:

نگرش مردم به سلامت و بيمارى نيز ممکن است در اقشار مختلف، متفاوت باشد. همين موضوع ممکن است در توزيع بيمارى در طبقات مختلف جامعه نقش داشته باشد. برخى مردم بر اين باور هستند که بيمارى يک نوع تنبيه است و برخى ديگر اعتقاد دارند که بيمارى علل طبيعى دارد. برخى مردم خود بيمارى را تشخيص مى‌دهند و برخى ديگر فوراً به کمک‌هاى پزشکى روى مى‌آورند. بنابراين نگرش مردم در طبقات مختلف جامعه با يکديگر متفاوت است. تفاوت‌هاى مستمرى که بين مرگ و مير و نارسائى و استفاده از خدمات پزشکى در اقشار مختلف در تحقيقات به چشم مى‌خورد، به‌خاطر وجود تفاوت‌هاى طبقاتى چشمگير است. زمينه گسترده‌اى براى بررسى نظام ارزشي، اهميت بيمارى براى خانواده‌هاى طبقات مختلف وجود دارد. هدف پزشکى پيشگيرى بايد کاستن تفاوت‌هاى طبقاتى در زمينه سلامت و بيمارى باشد.

 

  • نویسنده : یزد فردا
  • منبع خبر : خبرگزاری فردا