یزدفردا
پایگاه خبری و تحلیلیهوا داغ کرده و ۹۷ درصد مساحت ایران به خشکسالی انباشته و بلندمدت دچار شده؛ ۱۳ درصد کشور از جمله استان یزد نیز خشکسالی بسیار شدید را تجربه می‌کنند.
کشاورزی ایران اما هنوز با تغییر اقلیم کنار نیامده و بر کف شکنی چاه‌ها و کشیدن شیره جون رودخانه‌ها اصرار دارد تا آنجا که حدود 82 درصد منابع آبی را می بلعند و این در حالی است که در برخی کشورهای توسعه یافته که آب زیر پایشان روان، در آب غوطه ورند و گاهی از زیادی باران گلایه دارند تنها از 30 درصد منابع آبی‌شان آن هم با سلام و صلوات برای بخش کشاورزی استفاده می‌کنند و تازه با وجود پرآبی به دنبال بکارگیری آخرین تکنولوژی برای حداقل رساندن استفاده از خاک، آب و کودند تا با حداقل امکانات بیشترین محصول را در واحد سطح بدست بیاورند.
به گفته مدیرعامل شرکت شهرک‌های کشاورزی به ازای هر لیتر در ثانیه مصرف آب در هکتار می‌توان بالغ بر ۳۰ تا ۴۰ تن محصول صیفی در فضای باز برداشت کرد ولی در فضای گلخانه‌ای تولید این محصول بین۱۰ تا ۲۰ برابر افزایش می‌یابد؛ به عنوان مثال میزان محصول برداشت شده در حدود ۴۵۰ هزار هکتار سطح زیر کشت سبزی و صیفی‌جات در فضای باز با روش تولید گلخانه‌ای به ۴۵ هکتار کاهش می‌یابد؛ همه اینها نشان می‌دهد که در استانی همچون یزد که آب اش همچون کیمیاست و کمیاب باید زودتر دست به کار شده و به کشاورزی به روش سنتی پایان بدهند و مردم اش درا ین شرایط چاره‌ای جز روی آوردن به سمت کشت‌های متراکم ندارند.
یکی از این روش‌ها، اصلاح الگوی مصرف با توسعه کشت‌های گلخانه‌ای و متراکم است که البته یزد در بخش کشت‌های متراکم و گلخانه‌ای، جایگاه دوم کشور در تولیدات این بخش را در اختیار دارد.
محمدرضا وظیفه‌شناس، معاون پژوهش و فناوری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد با تاکید بر لزوم توسعه کشت‌های متراکم در کشور به خبرنگار ایسنا می‌گوید: هر چند عمدتاً کشت‌های گلخانه‌ای در محیط‌های بسته پلاستیکی یا شیشه‌ای در زمره‌ی کشت‌های متراکم به شمار می‌آیند ولی کشت‌های متراکم در محیط‌های باز نیز قابل اجراست. در این نوع کشت حداکثر استفاده از یک زمین فراهم می‌شود به عبارتی از کارایی و کیفیت خاک بهره‌ی بیشتری گرفته می‌شود.
وی با بیان این که در این روش کشت از افزایش و رشد علف‌های هرز جلوگیری و در مقابل امکان کشت همزمان دو یا چند محصول در یک زمین مهیا می‌شود، تصریح می‌کند: کشت‌های مختلط یا مخلوط به گونه‌ای هستند که محصولات به صورت متوالی یا همزمان در یک زمین کاشته می‌شوند.
افزایش بازدهی کشاورزی با کشت‌های متراکم
وظیفه شناس در این باره اضافه می‌کند: زمانی که محصولات به صورت متوالی کشت می‌شوند، در پایان دوره برداشت یک محصول، محصول دیگری کشت می‌شود. اما در کشت مختلط، محصولاتی که به نحوی با هم سازگاری دارند به طور همزمان کشت می‌شوند.
وی این کشت را نوعی الگوبرداری از مراتع و طبیعت عنوان و در این باره اظهار می‌کند: کشاورز در این روش می‌تواند محصولات باغی و زراعی مانند «انار و روناس»، «روناس و پسته»، «خیار سبز و کرفس»، « گوجه فرنگی و ریحان»، «خیارسبز، بامیه و بادمجان» را همزمان کشت کند و در پایان شاهد برداشت دو یا سه محصول باشد، این در حالی است که بخشی از گیاهان مانند انار، پسته و انجیر نیز دارای آفات مشترک هستند و نباید با هم کشت شوند یا برخی با هم سازگاری ندارند و به دلیل تاثیر سویی که بر هم وارد می‌کنند یا به نحوی تاثیر تهاجمی که بر یکدیگر دارند، قابل کشت در کنار یکدیگر نیستند.
وظیفه شناس، اهمیت این نوع سیستم را در افزایش بازدهی تولیدات کشاورزی و استفاده بهینه از انواع انرژی به ویژه آب می‌داند و می‌گوید: در این نوع کشت از زمان، مکان و انرژی به طور بهینه استفاده می‌شود و اگر کشاورز به دلایلی مانند آفت متحمل خسارت در محصولی می‌شود، محصول دیگری برای او خواهد ماند.
وی در مورد دیگر فواید این نوع کشت خاطرنشان می‌کند: حتی محصولات پرآبخواه نیز در این نوع کشت از آب کمتری استفاده می‌کنند چرا که چند محصول در یک زمین کشت شده و میزان آب مورد نیاز آنها را تا حدود یک سوم کاهش می‌دهد .
این مسئول، سهم کشت‌های گلخانه‌ای و متراکم کشورمان در دنیا را حدود 0.3 درصد اعلام و بیان می‌کند: حدود ۱۲ هزار هکتار از اراضی ایران زیرکشت این نوع کشاورزی است و این میزان کشت از جایگاه قابل قبولی برخوردار است استان یزد با حدود 1500 هکتار اراضی زیرکشت گلخانه‌ای و متراکم جایگاه دوم را در تولیدات این بخش دارد که با توجه به محدودیت بیشتر آبی، این کشاورزی و سطح زیرکشت باید با هدف افزایش ارتقای راندمان به ادازه مصرف یک مترمکعب آب برای تولید ۱۵ کیلوگرم محصول افزایش یابد.
وظیفه‌شناس در مورد وضعیت تولیدات گلخانه‌ای استان نیز بیان می‌کند: خوشبختانه بسیاری از محصولات گلخانه‌ای استان مانند خیارسبز از کیفیت و محبوبیت بالایی برخوردار هستند و به کشورهای روسیه، کره جنوبی و کشورهای حاشیه خلیج فارس صادر می‌شوند.
وی با بیان این که کشاورزان می‌توانند محصولات کم آبخواه را در این نوع کشت جایگزین محصولات پرآبخواه کنند، می‌گوید: کشاورزان می‌تواننند محصولاتی مانند زیره، زعفران و خاکشیر را جایگزین محصولات پرآبخواه کنند و آنها را در کنار محصولاتی مانند ذرت، سیب زمینی، گندم و جو به صورت مختلط در فضای باز کشت کنند تا علاوه بر افزایش چندین برابری راندمان تولید در این بخش بازدهی اقتصادی بیشتری را در این بخش شاهد باشیم.
صادرات 410 هزار تنی تولیدات کشت‌های متراکم یزد
سید جمال سجادی‌پور، رییس سازمان جهادکشاورزی استان یزد هم در گفت‌و گو با ایسنا به رشد روز افزون جمعیت و محدودیت منابع آبی استان اشاره و بر لزوم روی آوردن به کشت در فضای بسته و روش‌های نوین کشاورزی، به تغییر الگوی مصرف، استفاده از فناوری‌های نوین و افزایش صادرات در بخش کشاورزی تاکید می‌کند.
وی در مورد صادرات بخش کشاورزی یزد این میزان را سالیانه معادل 410 هزار تن عنوان می‌کند و با بیان این که بخش اعظم این صادرات مربوط به محصولات گلخانه‌ای استان است، تصریح می‌کند: استان یزد با داشتن سهم 23 درصدی از تولیدات گلخانه‌ای کشور، رتبه دوم را در این حوزه به خود اختصاص داده است.
این مسئول در این باره از سطح زیرکشت 1420 هکتاری محصولات گلخانه‌ای در استان خبر می‌دهد و بیان می‌کند: این سطح تا سال 1400 با افزایش 730 هکتاری به 2150 هکتار خواهد رسید.
وی اضافه می‌کند: با افزایش این میزان سطح زیر کشت، تولیدات استان در این بخش نیز از 409 هزار و 950 تن در حال حاضر به 630 هزار تن تا سه سال آینده خواهد رسید.
سجادی‌پور در مورد میزان آب مصرفی در بخش تولیدات گلخانه‌ای نیز اظهار می‌کند: هر چند تا سال 1400 شاهد کاهش 430 میلیون مترمکعب آب مصرفی در حوزه انواع کشت‌های کشاورزی خواهیم بود اما با توجه به سیاست توسعه بخش گلخانه‌ای استان، مصرف 18 میلیون مترمکعب سال 95 این بخش در افق پنج ساله به 27 میلیون مترمکعب در سال 1400 خواهد رسید.