بیست وپنجم فروردین ماه روز گرامیداشت فریدالدین عطار کدکنی نیشابوری مشهور به عطّار نیشابوری یکی از عارفان و شاعران بلندآوازه ایرانی در پایان سدهٔ ششم و آغاز سدهٔ هفتم  هجری قمری است. دکتر مهدی ملک ثابت استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد در گفتگویی که به همین مناسبت با وی انجام شد، شرح حال مختصری از این اندیشمند ادیب و عارف کشورمان بیان کرد.

دکتر مهدی ملک ثابت عطار نیشابوری را به عنوان یکی از سه اندیشمند بزرگ ایران زمین در قلمرو شعر عرفانی و شعر او را پیوند دهنده شعر سنایی و مولوی توصیف کرد و گفت: راهی را که سنایی غزنوی در شعر عرفانی گشود در آثار عطار نیشابوری به کمال رسید و در شعر مولانا بر اوج شکوه و عظمت نشست.

رئیس دانشکده زبان و ادبیات دانشگاه یزد افزود: آثار این شاعر بزرگ همه رنگ عرفان و تصوف دارد  و با توجه به نظر عرفان پژوهان و عطارشناسان بزرگ معاصر،همچون شفیعی کدکنی، انتساب آثاری چون دیوان اشعار، منطق الطیر، الهی‌نامه، اسرارنامه، مصیبت نامه، مختارنامه و تذکره الاولیا به شاعر نیشابور قطعی است که آخرین آنها به صورت نثر و در شرح حال بزرگان متصوفه و اولیای الهی نگاشته شده است.

وی اظهار کرد: دیوان اشعار او در بردارنده قصاید و غزلیات است و بقیه آثار همگی در قالب مثنوی سروده شده است و همین آثار مسلم داشته شیخ می رساند که این مرد بزرگ تا چه اندازه توانا و پرکار بوده است.

به گفته استاد ملک ثابت خلق این آثار گرانسنگ در گوشه عزلت و حاشیه سلامت شکل نگرفته بلکه چنانکه تاریخ نویسان آورده اند پیشه او "عطاری" بوده است یعنی در داروخانه بیماران را مداوا کرده و دارو تجویز می کرده است به همین دلیل هم به "عطار" شهرت دارد.

وی گفت: عطار نیشابوری چنان در طی مقامات عرفانی، ره نوردیده است که مولانای بزرگ در بیان سیر آفاقی و انفسی او می گوید: هفت شهر عشق را عطار گشت              ما هنوز اندر خم یک کوچه ایم
افزون بر این، آنچه در آثار عطار نمود قابل توجهی یافته و گاه و بیگاه از خداوند بزرگ طلب می نماید همانا «درد» است، این درد همان نیاز و طلب در جمیع جهات وجودی آدمی است، یعنی خود و کار خود را نادیده گرفتن و در عوض لحظه به لحظه از حیات خود را وابسته به قدرت مطلق حق دانستن است این دردمندی است که او را به بیان چنین سخنان بی آلایشی وا می دارد.

 استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد ادامه داد: عطار نیشابوری در مدح پیامبر عظیم الشان اسلام (ص) و خاندان بزرگوارش بحق سخن رانده است و صحابه پیامبر را نیز ستوده است. اما چون به امیرالمومنین علی (ع) می رسد سخنش بوی محبتی ویژه می دهد و آن بزرگوار را پیشوای راستین و راهبری می داند که امامت مسلمین بی شک سزاوار وجود مبارک اوست.

دکتر مهدی ملک ثابت در پایان با اشاره به اینکه در این گفتگوی کوتاه مجال ذکر ابعاد مختلف شخصیت جناب عطار نیست به ذکر ابیاتی از وی بسنده کرد:

خالقا بیچاره کوی توام

سرنگون افتاده دل سوی توام


ای جهانی درد همراهم زتو

درد دیگر وام می خواهم زتو


رنج برد کوی تورنجی خوش است

درد تو در قعر جان گنجی خوش است


درد تو باید دلم را درد تو

لیک نه در خورد من در خورد تو


درد چندانی که داری می فرست

لیک دل را نیز یاری می فرست

ابیاتی از عطار که درباره حضرت علی(ع) سروده است:


خواجه حق پیشوای راستین

کوه حلم و ناب علم و قطب دین


ساقی کوثر،امام رهنمای

ابن عم مصطفی،شیرخدای


مرتضای مجتبی، جفت بتول

خواجه معصوم، داماد رسول


مقتدا بی شک به استحقاق اوست

مفتی مطلق علی الاطلاق اوست

 

همچنین یک رباعی از او:


پادشاها در  من   مسکین   نگر                 گر  زمن هر  بد بدیدی درگذر
چون ندانستم خطا کردم ببخش                 آنچه کردم عذر آوردم  ببخش

 

  • نویسنده : یزد فردا
  • منبع خبر : خبرگزاری فردا