مدیر گروه پیشگیری و مبارزه با بیماریهای معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد با اشاره به روند اجرای غربالگری کم کاری مادرزادی تیروئید (هیپوتیروئیدی نوزادی) در استان گفت: از آغاز برنامه تا پایان بهار ۱۳۹۳ مجموعا نزدیک به ۱۶۳۵۷۰ نوزاد در سطح استان غربالگری شده که از بین آن‌ها ۵۳۰ نوزاد با تشخیص هیپوتیروئیدی نوزادی (نوع دائم و گذرا) تحت درمان قرار گرفته‌اند.

 

دکتر مجید جعفریزاده مدیر گروه پیشگیری و مبارزه با بیماریهای معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد در گفت و گو با خبرنگار وب دا یزد تصریح کرد: کم کاری مادرزادی تیروئید بیماری است که نوزادان را از بدو تولد گرفتار می‌کند. این بیماری بعلت رشد یا عملکرد ناکافی تیروئید نوزادان بوجود می‌آید.

وی ادامه داد: در ۸۵-۸۰ درصد بیماران یا غده تیروئید وجود ندارد یا محل آن غیر طبیعی است و یا اینکه اندازه آن بسیار کوچک‌تر از طبیعی می‌باشد و در بقیه موارد اندازه تیروئید طبیعی و یا حتی بزرگ‌تر بوده اما تولید هورمون تیروئید کم است و یا اینکه اصلاً هورمونی وجود ندارد. نوزاد در بدو تولد کاملاً طبیعی بنظر می‌رسد اما بتدریج و در عرض چند هفته علائم بالینی کم کاری تیروئید نمایان می‌شود.

دکتر جعفریزاده خاطرنشان کرد: از آنجا که نشانه بالینی واضح و آشکاری وجود ندارد معاینه پزشک در بدو تولد بندرت منجر به تشخیص این بیماری می‌شود. در صورتیکه بیماری تشخیص داده نشود (که اغلب تشخیص داده نمی‌شود) در عرض چند هفته علائم و نشانه هائی مثل یبوست، پوست خشک، گریه خشن، زبان بزرگ، تورم اطراف چشم‌ها، اشکال در مک زدن و خواب طولانی بروز پیدا می‌کند.

مدیر گروه پیشگیری و مبارزه با بیماریهای معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد متذکرشد: در کنار این علائم و نشانه‌های بارز بالینی، مغز نوزاد نیز بصورت نامحسوس دچار آسیب شده منجر به عقب ماندگی ذهنی می‌گردد. هر چند که در این مقطع زمانی درمان می‌تواند علائم بالینی را برطرف نماید اما آسیب مغزی غیر قابل برگشت است. هر چه تشخیص و بالطبع درمان دیر‌تر انجام شود میزان آسیب مغزی زیاد‌تر خواهد بود.

وی با بیان این مطلب که کم کاری مادرزادی تیروئید شایع‌ترین علت قابل پیشگیری عقب ماندگی ذهنی می‌باشد عنوان کرد: بدین ترتیب می‌توان انتظار داشت که شمار زیادی از عقب ماندگان ذهنی بزرگسال جامعه امروز ما بدنبال ابتلا به این بیماری دچار عقب ماندگی ذهنی شده باشند.

این کارشناس مسئول با اشاره به این که ساده‌ترین و به صرفه‌ترین روش برای تشخیص زودرس این بیماری انجام غربالگری و انجام آزمایش بیماریابی می‌باشد گفت: خوشبختانه داروی لووتیروکسین که برای کم کاری تیروئید استفاده می‌شود براحتی و با قیمت ارزان در دسترس بوده و می‌توان نوزادان مبتلا را بسرعت تحت درمان قرار داد.

مدیر گروه پیشگیری و مبارزه با بیماریهای معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد یادآورشد: در حال حاضر تقریبا تمامی کشورهای صنعتی جهان برنامه غربالگری هیپوتیروئیدی نوزادان را بطور سیستمیک انجام می‌دهند. کشورهای در حال توسعه نیز بتدریج غربالگری هیپوتیروئیدی نوزادان را در مقیاس‌های مختلف در دستور کار قرار داده‌اند.

دکتر جعفریزاده اظهارکرد: انجام غربالگری نوزادان در هر جامعه‌ای، علاوه بر شناسایی زودرس نوزادان مبتلا به کم کاری و درمان سریع و جلوگیری از بروز عوارض و کاهش آلام خانواده‌ها، زمینه کسب اطلاعات مهمی در زمینه‌های اپیدمیولوژی و فیزیوپاتولوژی این بیماری در آنجامعه را فراهم می‌آورد. بدون تردید برنامه غربالگری، انقلابی در تشخیص و درمان زودرس کم کاری مادرزادی تیروئید ایجاد نموده و از عقب ماندگی ذهنی شمار قابل توجهی از کودکان جلوگیری کرده است.

برآورد می‌شود بطور متوسط در جهان، تقریباً در هر ۳۵۰۰ تولد، ۱ نوزاد مبتلا به کم کاری مادرزادی تیروئید باشد. اما تخمین زده می‌شود که ۲۰-۱۵ درصد نوزادان گرفتار، به فرم گذرای این بیماری مبتلا باشند و بدین ترتیب درمان چند ساله برای آن‌ها کفایت کند. در این موارد که احتمال نوع گذرای بیماری وجود دارد پزشک پس از ۳ سال باید درمان را قطع نموده و در عرض چند هفته با اندازه گیری TSH و T۴ از طبیعی بودن آن‌ها اطمینان حاصل کند.

وی با اشاره به اجرای برنامه کشوری این مهم افزود: شیوع بالای بیماری در کشور و عوارض جبران ناپذیر مغزی بیماری در صورت عدم تشخیص و درمان بموقع که جز با غربالگری بیماری قابل پیشگیری نمی‌باشد، مسئولین وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را برآن داشت تا برنامه غربالگری هیپوتیروئیدی نوزادان را در سطح ملی برنامه ریزی نمایند و بدین ترتیب برنامه کشوری غربالگری کم کاری مادرزادی تیروئید و افزایش گذرای TSH در نوزادان پس از طی مقدمات شامل تهیه دستورالعمل و پایلوت در چند منطقه کشور و بدنبال هماهنگی‌های درون بخشی و برون بخشی از اوایل سال ۱۳۸۵ جهت اجرا به دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور ابلاغ شد.

 

جعفریزاده در ادامه به روش اجرای این طرح اشاره کرد و افزود: در طی مراقبت‌های دوران بارداری و همچنین در بخش زایمان بیمارستان به مادران باردار توصیه می‌شود تا در روز ۷-۳ تولد نوزاد، برای انجام تست غربالگری به مراکز ویژه نمونه گیری که بهمین منظور در مراکز جمعیتی شهری و روستایی کشور تجهیز شده‌اند مراجعه نمایند. در مراکز نمونه گیری از پاشنه پای نوزاد با لانست مخصوص نمونه گیری بعمل آمده و پس از انتقال به کاغذ فیل‌تر، در اسرع وقت توسط پست پیشتاز به آزمایشگاه رفرانس استان ارسال می‌شود.

وی ادامه داد: پس از انجام آزمایش بر روی نمونه کاغذ آغشته به خون در صورت مشکوک بودن نتیجه آزمایش، فورا به شهرستان مربوطه اطلاع داده شده و نوزاد توسط مرکز بهداشت شهرستان جهت مراجعه به آزمایشگاه و انجام آزمایش تائید تشخیص وریدی راهنمایی می‌شود. در صورت تائید تشخیص، نوزاد بسرعت تحت درمان دارویی قرار می‌گیرد. در هر شهرستان یک یا چند متخصص اطفال یا نوزادان بر اساس یک نظام ارجاع سطح بندی شده بر روند تشخیص و درمان نظارت می‌کنند.

مدیر گروه پیشگیری و مبارزه با بیماریهای معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد با اشاره به نتایج کشوری این مهم عنوان کرد: تاکنون در کل کشور بیش از ۱۰ میلیون مورد غربالگری انجام شده و بیش از ۲۵۰۰۰ نوزاد مبتلا به هیپوتیروئیدی نوزادی (از نوع دائم و گذرا) تحت درمان قرار گرفته‌اند.

جعفریزاده به اجرای برنامه غربالگری هیپوتیروئیدی نوزادی در استان یزد اشاره کرد و گفت:  در استان یزد از اوایل اردیبهشت ۱۳۸۵ و با حضور و حمایت‌های مادی و معنوی نماینده فقید ولی فقیه و امام جمعه یزد این برنامه شروع و تاکنون نیز ادامه دارد. در حال حاضر بیش از ۳۹ مرکز نمونه گیری در سطح استان و همچنین کلیه بیمارستان‌های دارای بخش نوزادان یا NICU، کار نمونه گیری از نوزادان استان را انجام می‌دهند.

وی گفت: از آغاز برنامه تا پایان بهار ۱۳۹۳ مجموعا نزدیک به ۱۶۳۵۷۰ نوزاد در سطح استان غربالگری شده که از بین آن‌ها ۵۳۰ نوزاد با تشخیص هیپوتیروئیدی نوزادی (نوع دائم و گذرا) تحت درمان قرار گرفته‌اند.

این کارشناس افزود: بر اساس آمار ثبت شده، طی سال ۱۳۹۲ نزدیک به ۲۲۰۰۹ نوزاد ایرانی در سطح استان غربالگری شده‌اند که با توجه به آمار متولدین ثبت احوال می‌توان پوشش غربالگری را حدود ۹۸ درصد برآورد کرد.

مدیر گروه پیشگیری و مبارزه با بیماریهای معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد خاطرنشان کرد: بر اساس مطالعه انجام شده روی نوزادان غربالگری شده استان، شیوع هیپوتیروئیدی نوزادی دائمی حدود ۱ به ۱۶۲۰ نوزاد برآورد می‌شود که مقایسه آن با شیوع متوسط جهانی ۱ به ۴۰۰۰-۳۵۰۰ نوزاد نشان می‌دهد این بیماری در استان یزد به نسبت متوسط جهانی ۲ تا ۲. ۵ برابر شایع‌تر است.

*خبرنگار: منیره زارع زاده

  • نویسنده : یزد فردا
  • منبع خبر : خبرگزاری فردا