پره اکلامپسی اختلال پیچیده‌ای است که حدود ۵ تا ۸ درصد زنان حامله را درگیر می‌کند و عبارت است از یک اختلال‌ خطرناک در فشار خون‌، عملکرد کلیه‌ و دستگاه‌ عصبی‌ مرکزی‌. اکلامپسی‌ در واقع‌ از پیشرفت‌ روند‌ پره‌اکلامپسی‌ پدید می‌آید

تشخیص پره اکلامپسی بر فشار خون بالا و وجود پروتئین در ادرار (بطور طبیعی پروتئین در ادرار دیده نمی‌شود) بعد از هفته ۲۰ حاملگی است. این اختلال در بیشتر موارد بعد از هفته ۳۷ حاملگی شروع می‌شود ولی در هر زمانی از نیمه دوم حاملگی و نیز در زمان زایمان و یا حتی بعد از زایمان (معمولا در ۲۴ تا ۴۸ ساعت اول بعد از زایمان) ممکن است دیده شود. بروز این اختلال قبل از هفته ۲۰ حاملگی نیز در موارد نادری نظیر حاملگی مولار امکان دارد. پره اکلامپسی می‌تواند خفیف یا شدید باشد و نیز پیشرفت آن ممکن است آهسته یا سریع باشد. تنها راه بهبود بیمار زایمان است.

پره اکلامپسی باعت انقباض عروق و در نتیجه افزایش فشار خون و کاهش جریان خون می‌شود. کاهش جریان خون، بسیاری از اندام‌ها نظیر کبد، کلیه‌ها و مغز را تحت تأثیر قرار می‌دهد. کاهش جریان خون رحم می‌تواند سبب مشکلاتی نظیر کاهش رشد جنین، کاهش مایع آمنیوتیک، و پارگی جفت شود. بعلاوه، در صورتیکه نیاز به زایمان زودرس باشد جنین ممکن است نارس بدنیا بیاید.

تغییرات عروق خونی ناشی از پره اکلامپسی ممکن است سبب نشت مایع از مویرگ‌ها شده و در نتیجه باعث تورم یا ادم شود. همچنین نشت مایع از عروق کوچک کلیه‌ها سبب ورود پروتئین از جریان خون به ادرار می‌شود. (وجود مقادیر بسیار اندک پروتئین در ادرار طبیعی است ولی اگر از آن بیشتر شود نشان دهنده مشکل است).

علایم‌ شایع‌

پره‌ اکلامپسی‌ خفیف‌:

-        افزایش‌ قابل‌ توجه‌ فشار خون‌، حتی‌ اگر هنوز در محدوده‌ طبیعی‌ قرار داشته‌ باشد

-        ورم‌ صورت، دست‌ها و پا‌ها که‌ هنگام‌ صبح‌ شدید‌تر است‌

-        افزایش‌ وزن‌ بیش‌ از حد معمول‌ (نیم‌ کیلوگرم‌ یا بیشتر در هفته‌ در سه‌ ماهه‌ آخر بارداری‌)

-        وجود پروتئین در ادرار

 

پره‌ اکلامپسی‌ شدید:

-        افزایش‌ مداوم فشار خون‌

-        ورم‌ صورت‌ و اندام‌ها بصورت مداوم

-        تغییرات بینایی شامل دوبینی، تاری دید، دیدن نقاط شناور یا جرقه، حساسیت به نور، یا از دست دادن موقتی دید

-        سردرد شدید یا مستمر

-        تحریک‌پذیری

-        درد یا حساسیت شدید در قسمت بالای شکم

-        تهوع و استفراغ

 

اکلامپسی‌:

-        تشدید علایم‌ فوق‌

-        انقباضات‌ عضلانی‌

-        تشنج‌

-        اغما

 علل‌

علل‌ آن‌ ناشناخته‌ است‌. اعتقاد بر این‌ است‌ که‌ این‌ عارضه‌ ناشی‌ از ماده‌ یا سمی‌ است‌ که‌ توسط‌ جفت‌ تولید می‌شود.

عوامل تشدید کننده بیماری

-        تغذیه‌ نامناسب‌

-        دیابت‌ شیرین‌

-        بالا بودن‌ فشار خون‌ قبل‌ از بارداری‌

-        بیماری‌های‌ مزمن‌ کلیه‌

-        اختلالات‌ ایمنی‌، نظیر لوپوس‌

-        بارداری‌ اول‌ (بروز پره‌ آکلامپسی‌ در طی‌ یک‌ بارداری‌ لزوماً به‌ معنی‌ تکرار آن‌ در بارداری‌های‌ بعدی‌ نیست‌، ولی‌ با یک‌ بار بروز، خطر عود آن‌ در بارداری‌های‌ بعدی‌ افزایش‌ می‌یابد

-        سیگار کشیدن‌

-        سوء مصرف‌ الکل‌

-        استفاده‌ از داروهای‌ روان گردان‌

-        چاقی‌ (اندکس جرم بدن ۳۰ یا بیشتر(

-        بارداری‌ دوقلو یا چندقلو

-        سابقه‌ خانوادگی‌ پره‌اکلامپسی‌ یا اکلامپسی (مادر، خواهر، مادر بزرگ، خاله، عمه)

-        سن کمتر از ۲۰ سال یا بیشتر از ۴۰ سال

پیشگیری

مراقبت‌های‌ کامل و مناسب پیش‌ از تولد‌ در طی‌ دوران بارداری:‌ استفاده‌ از یک‌ رژیم‌ غذایی‌ طبیعی‌ و کاملا «متعادل‌ در طی‌ بارداری‌  مصرف‌ مکمل‌های‌ ویتامینی‌ و مواد معدنی‌ در طی‌ بارداری ‌، در صورت‌ تجویز خودداری‌ از مصرف‌ هر گونه‌ دارو، حتی‌ داروهای‌ بدون‌ نسخه‌، بدون‌ توصیه‌ پزشک‌ عدم استفاده از سیگار، داروهای‌ روان گردان‌ یا الکل‌ در طول‌ بارداری‌

عواقب‌ مورد انتظار

مسمومیت حاملگی اگر تشخیص‌ داده‌ شود و در طول بارداری‌ درمان‌ شود، معمولاً بدون‌ هیچ عارضه‌ای‌ در عرض‌ هفت‌ روز پس‌ از زایمان‌ برطرف‌ می‌شود. پره‌ اکلامپسی‌ شدید و عوارض‌ ناشی‌ از فشار خون‌ بالا همچنان‌ یک‌ عامل‌ مهم‌ دخیل‌ در مرگ‌ و میر مادران‌ محسوب‌ می‌گردد. اگر مسمومیت‌ باعث‌ زایمان‌ زودرس‌ گردد، احتمال‌ زنده‌ ماندن‌ نوزاد به‌ رسیده‌ بودن‌ آن‌ بستگی‌ دارد. مرگ‌ جنین‌ در این‌ شرایط‌ شایع‌ است‌.

عوارض‌ احتمالی‌

-        سکته‌ مغزی‌

-        افزایش‌ خطر فشار خون‌ بالا بدون‌ ارتباط‌ با بارداری‌ پس‌ از ۳۵ سالگی‌

-        ادم ریه

-        ‌نارسایی‌ کلیه‌

-        تشنج‌

درمان:

بررسی‌های‌ تشخیصی‌ ممکن‌ است‌ شامل‌ آزمایش‌های‌ خون‌، بررسی‌ ادرار ۲۴ ساعته‌ (از نظر سطح‌ پروتئین‌ دفعی‌ از ادرار) و سایر بررسی‌ها به‌ منظور رد عوارض‌ احتمالی‌ باشد.

درمان‌ بسته‌ به‌ شدت‌ علایم‌ بیماری و میزان‌ رسیده بودن جنین‌ متفاوت‌ است‌. مراقبت‌ در منزل‌ برای‌ موارد خفیف‌ و مراقبت‌ بیمارستانی‌ در صورت‌ بد‌تر شدن‌ وضعیت‌ و زایمان‌ زودرس‌ در صورت‌ وخامت‌ وضعیت‌ بیمار در نظر گرفته‌ می‌شوند. در اکلامپسی‌، به‌ دلیل‌ همراهی‌ با تشنج ‌، احتمال‌ نیاز به‌ مراقبت‌ بیمارستانی‌ و زایمان‌ زودرس‌ (اغلب‌ با سزارین‌) بیشتر است‌.

در صورت‌ تجویز مراقبت‌ در منزل‌، توزین‌ بیمار و ثبت‌ روزانه‌ آن‌ ضروری‌ است‌. همچنین‌ بررسی‌ میزان‌ پروتئین‌ ادرار با روش‌ آزمون‌ در منزل‌ (که‌ باید به‌ بیمار آموزش‌ داده‌ شود) توصیه‌ می‌گردد.

 دارو‌ها

تجویز داروهای‌ ضد پرفشاری‌ خون‌، در صورت‌ لزوم‌ برای‌ پایین‌ آوردن‌ فشار خون‌، عموماً تنها اقدام‌ توصیه‌ شده‌ در موارد حاد است‌ مگر این‌ که‌ بیمار قبل‌ از بارداری‌ تحت‌ درمان‌ برای‌ پرفشاری‌ خون‌ باشد.

داروهای‌ ضد تشنج‌ جهت‌ پیشگیری‌ از تشنج‌ تجویز می‌شوند. سولفات منیزیوم‌ با مقدار بالا پذیرفته‌ شده‌ترین‌ داروی‌ ضد تشنج‌ برای‌ این‌ منظور است‌

 فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری

بیشتر مواقع‌ استراحت‌ کنید، این‌ امر در کنترل‌ مسمومیت‌ مهم‌ است‌. برای‌ کمک‌ به‌ جریان‌ خون‌ بیمار بهتر است‌ به‌ پهلوی‌ چپ‌ بخوابد.

رژیم‌ غذایی‌

در صورتی‌ که‌ نیاز به‌ رژیم‌ غذایی خاصی‌ باشد، پزشک‌ به‌ بیمار توصیه‌ خواهد کرد.

 

*صدیقه علیشاهی

*کار‌شناس مسئول مادران و مامایی

  • نویسنده : یزد فردا
  • منبع خبر : خبرگزاری فردا