به اعتقاد بسياري در حال حاضر فضاي مجازي بيشتر از هر مسئله اي زندگي خصوصي و يا همان حريم خصوصي انسان ها را مورد تهديد قرار داده است.

امروزه تلفن همراه به عنوان يکي از مظاهر فناوري ارتباطي نوين در زندگي فردي و اجتماعي بشر جايگاهي قدرتمند دارد و جزو لاينفک مناسبات روزمره محسوب مي شود به طوري که مي توان ادعا کرد براي بسياري از افراد زندگي بدون آن امکان پذير نيست يا دست کم مطلوبيتي ندارد.

تلفن همراه از جمله فناوري هاي جديد به شمار مي آيد که از پديده هاي نوظهور عصر الکترونيک و دنياي ديجيتال است و خصوصا در دهه اخير بشدت جاي خود را در بين افراد خانواده ها و بويژه جوانان باز نموده است. و مانند ساير فناورهاي نوين چون تلويزيون، ويديو و ماهواره علاوه بر داشتن جنبه هاي بسيار مثبت آن، مي تواند آثار منفي اجتماعي و يا اخلاقي بدنبال داشته باشد.

علاوه بر اينکه به دليل توسعه و چند رسانه ايي شدن تلفن هاي همراه نسل جديد که از دوربين هاي عکاسي و فيلمبرداري و سيستم بلوتوث برخوردار هستند، آثار و تبعات مثبت و منفي اين فناوري جديد نيز دايم در حال گسترش و پيچيده شدن است.

نفوذ کاربردهاي تلفن همراه در شئون زندگي پديده اي جهاني است و در جامعه ما مقبوليتش به حدي رسيده که مضرات جدي و اساسي اين فناوري مدرن را مخفي و ناديده نگه مي دارد، مضراتي که در حوزه هاي متنوع اجتماعي، فرهنگي، رفتاري، روان شناسي، پزشکي، قانوني، جزايي و. .. به آسيب زايي مي پردازد و با کمي دقت و موشکافي مي توان به دامنه تاثير نامطلوب آن پي برد.

در حقيقت از يک ديدگاه آسيب شناسانه مي توان تلفن همراه را يک منبع بزرگ براي توليد نارسايي ها و معضلاتي دانست که آشکارا يا پنهان در مناسبات زندگي کاربران نفوذ کرده است.

تحقيقات اخير در حوزه تلفن همراه، بازبيني و نگرشي تازه براي استفاده از اين وسيله پرکاربرد و عادي را ضروري مي سازد و مجموعه کاربران، ارائه کنندگان خدمات و قانونگذاران و دولت ها را در معرض اقدامات پيشگيرانه قرار مي دهد که پيش از هر چيز به شناخت ماهيت انواع و اقسام آسيب ها و دامنه نفوذ آنها نياز دارد. در اين بخش به آسيب شناسي استفاده از تلفن همراه و نگراني هاي موجود در اين حوزه مي پردازيم و در شماره بعدي مجله به راهکارهاي مقابله با آسيبها خواهيم پرداخت.

آسيب هاي تلفن همراه

1. کمرنگ کردن ارزشهاي اسلامي و اخلاقي

از بين بردن يا کمرنگ کردن ارزش هاي معنوي و مذهبي، تزلزل ارزشها يا مخدوش شدن ارزش هاي اخلاقي بر اثر کاربرد مخرب بلوتوث، پيامک هاي مستهجن و. ..

2. از بين رفتن حريم خصوصي

به اعتقاد بسياري در حال حاضر فضاي مجازي بيشتر از هر مسئله اي زندگي خصوصي و يا همان حريم خصوصي انسان ها را مورد تهديد قرار داده است. گرفتن تصوير بدون اطلاع افراد توسط تلفن همراه در حوزه خصوصي و انتشار اين تصاوير در حوزه هاي عمومي و يا تهديد به انتشار اين تصاوير و باج گيري از طريق آن، انتشار تصاوير مربوط به جشن هاي خصوصي، انتشار آسان تصاوير ناهماهنگ با عرف جامعه و مواردي از اين قبيل، نمونه اي از تخريب حريم خصوصي توسط اين رسانه ديجيتال است.

همچنين از زماني که تلفن همراه وارد زندگي انسان شده، ما شاهد آنيم که مرز ميان حوزه عمومي و خصوصي به ميزان معيني شناور شده و هر کس خواسته يا ناخواسته در معرض شنود گفتگوهايي است که افراد با تلفن همراه انجام مي دهند و در آن به بيان مسائل شخصي، حرفه اي و يا خانوادگي خود مي پردازند.

3. به مخاطره افتادن سلامت اجتماعي، فرهنگي و رواني جامعه

امروز وقتي در اماکن عمومي شهر، بلوتوث گوشي خود را روشن کنيد، متوجه مي شويد که جمع کثيري از افراد در حال مبادله انواع پيام هايي هستند که در بيشترين موارد براي سلامت اجتماعي و فرهنگي و رواني جامعه ما خطرناک است.

با بررسي هاي انجام شده مشخص شده که تاکنون لطمات جبران ناپذيري به خاطر استفاده از اين تکنولوژي به خانواده ها وارد شده است. وقتي افرادي به طراحي برنامه هايي مي پردازند که از طريق آن با روشن شدن بلوتوث افراد مي توانند به سرقت تمامي حافظه تلفن همراه بپردازند و سپس اين حافظه را تبديل به سي دي هايي براي فروش کنند، اين نکته به ذهن مي رسد که حريم فردي به چه سادگي در هم شکسته مي شود، بدون آنکه لطمه رواني آن به افراد مورد توجه قرار گيرد. به همين سادگي عکس ها و فيلم هاي شخصي افرادي آبرومند و موجه، در دسترس تمامي اقشار جامعه قرار مي گيرد و ضربات سنگيني را بر روح و روان افراد قرباني مي گذارد.

متأسفانه به جاي کاربردهاي مفيد از بلوتوث، استفاده از اين فناوري در کشورها بيشتر به منظور ارسال و دريافت محتواي غير اخلاقي و ضد فرهنگي از طريق گوشي تلفن همراه است به طوري که تا اسم بلوتوث به ميان مي آيد، نوعي احساس خطر، اضطراب و تجاوز به حريم خصوصي افراد در ذهن مخاطب تداعي مي شود. متأسفانه افراد سودجويي هستند که بيماري هاي روحي رواني دارند و به تهيه و انتشار فيلم و عکس هاي غير اخلاقي روي مي آورند، اين کار نه تنها عمل ضد اخلاقي است و در تمامي قوانين و شرع اسلام به شدت نهي شده بلکه در قوانين موضوعه مدني و قضايي نيز مجازات هاي سنگيني براي عاملان آن در نظر گرفته شده است.

در حوزه هاي پيامک و بلوتوث مبحث توهين به مقدسات به طور جدي در دستور کار مخالفان اسلام و نظام اسلامي قرار گرفته است.

کارشناسان آسيب شناسي اجتماعي معتقدند: بلوتوث برخي اختلافات خانوادگي را افزايش مي دهد به طوري که استفاده از آن احساس نبود امنيت را در جامعه بيشتر مي کند و تهاجم فرهنگي را به دنبال دارد. بخشي از مشکلات خانوادگي و اختلافات زوج ها در برخي موارد آثار سوء انتشار بلوتوث هاي غيراخلاقي مي باشد، همچنين بروز بعضي اختلافات خانوادگي که باعث تعارض، شک و بدبيني در افراد خانواده مي شود، به علت استفاده نادرست از بلوتوث است.

امروز اگر در شهر بزرگي فيلمي غيراخلاقي در گوشي همراه يک فرد پديد آيد ساعتي بعد در سطح شهر و يکي دو روز بعد در گستره وسيعي از شهرها و روستاهاي کشور دست به دست مي شود.

4. به خطر افتادن هويت ملي

پيامک ها و بلوتوث ها از طريق حريم شکني گسترده در حوزه هاي مختلف اجتماعي، سياسي، اعتقادي و... که براي مثال تا مرزهاي اهانت به قوميت ها پيش مي رود، اصول هويت ملي را به مخاطره مي افکند و زمينه هاي جدايي و افتراق ميان گروه ها و اقشار جامعه را فراهم مي آورد.

5. پخش شايعات

پخش شايعه مهم ترين اين آسيب هاست که در سال هاي اخير نمونه هاي عيني بسياري مي توان براي آن ذکر کرد.شايعات اغلب به افزايش اضطراب و کاهش امنيت رواني جامعه منجر مي شود و با توجه به حساسيت موضوع و محتواي اطلاعاتي که به نادرستي منعکس مي کند کنش و واکنش هاي نامربوطي را به وجود مي آورد که به سود هيچ کس نيست.کاربران نيز از اين کارکرد رسانه اي پيامک ها آگاهند و در صورت انعکاس يک خبر حساسيت برانگيز و تهييج کننده به محض دريافت، آن را براي گروه دوستان و ديگر آشنايان ارسال مي کنند تا در اين زنجيره رسانه اي سهمي ايفا کنند. دريافت پيامکي از اين گونه به صورت مکرر به وسيله يک کاربر دليلي بر صحت اين مدعاست که از موج عمومي پيامک ها و اراده جمعي کاربران براي انتقال آنها حکايت مي کند.در حوزه سخن پراکني دسترسي سريع و دائمي، فراگيري مخاطبان، خصوصي بودن و امنيت نسبي شبکه و فيلتر نشدن، پيامک را به رسانه اي دلخواه تبديل کرده است.

6. دستيابي به اطلاعات

ارتباطات مخابراتي و بي سيمي، يکي از اصلي ترين اهدافي است که مورد توجه هکرها قرار مي گيرد. آنها مکالمات هر کسي را که بخواهند تحت کنترل خود مي گيرند و به اين ترتيب مي توانند به فايل هاي متني، اطلاعات شخصي و حتي عکس هاي گرفته شده توسط تلفن همراه دست يابند.

هکرها در برخي از موارد به جاي دفترچه تلفن همراه، به دنبال عکس ها و حتي فيلم هاي شخصي شما هستند. متاسفانه به سبب وجود برخي نابساماني هاي قانوني در حوزه الکترونيک و ارتباطات مجازي نرم افزارهاي هک نيز به فراواني در بازار و سايت هاي اينترنتي يافت مي شود و چنين وضعيتي هر کاربري را براي استفاده از آنها با هر قصد و انگيزه اي وسوسه مي کند.

بنابراين زمان فعال کردن بلوتوث، گوشي هاي داراي قابليت اجراي نرم افزاري، با ارسال ويروس هاي مخرب همراه با يک تصوير مي توانند نظير تروجان در(اسبهاي تروا يا همان Trojan در حقيقت يک برنامه مخرب است که خود را به شکل يک برنامه بي خطر و معمولي نمايش مي دهد که قابليت تکثير ندارند. اما مي توانند فايلهاي سيستم را پاک کنند، در نحوه کار نرم افزار اخلال بوجود آورند و يا سيستم را از کار بياندازند(

اينترنت عمل کنند و در نهايت باعث اختلالات و تخليه تلفن همراه شوند.

افزون بر هشدار فوق بايد توجه داشت که حافظه وسايل الکترونيکي از رايانه گرفته تا دوربين عکاسي، گوشي تلفن همراه، MP4 و... حتي پس از شکسته و(سر واژه عبارت Moving Picture Experts Group Layer-4 Audio است که يک نوع فايل صوتي با فناوري بالاتر از MP3 مي باشد(

تخريب شدن قابل بازيابي است و اين حافظه هاي کوچک پس از مصرف و به پايان رسيدن عمرشان در هر شرايطي جزو وسايل خصوصي محسوب مي شوند و به همين سبب راه براي سوءاستفاده متخلفان و افراد کنجکاو باز مي ماند.

7. کپي سيم کارت

يکي از مشخصه هاي تلفن همراه شماره تلفني است که بر روي سيم کارت قرار دارد. متاسفانه دستگاه هاي کپي سيم کارت در بازار يافت مي شود که با قرار گرفتن سيم کارت داخل آن و اتصال به کامپيوتر کپي صورت مي گيرد. از طريق نرم افزار کامپيوتر، امکان کپي سيم کارت بر روي چند سيم کارت ديگر که به صورت خام يافت مي شود، وجود دارد.

در اين مورد مي توان به برقراري ارتباطات غيرمجاز از طريق سيم کارت کپي شده، اشاره کرد.

8. تصادفات و حوادث ناشي از استفاده راننده از تلفن همراه

استفاده از تلفن همراه حين رانندگي يکي از دلايل پرشمار تصادفات رانندگي و حوادث ناشي از آن و ايجاد گره هاي ترافيکي در معابر شهري محسوب مي شود.

9. بوجود آوردن اختلالات ذهني

ارسال بيش از اندازه پيام کوتاه نوعي وسواس و اختلال ذهني به دنبال دارد که متاسفانه نزد کاربران نوجوان ايراني بسيار رايج است.استفاده بيش از اندازه و غير ضروري از تلفن همراه براي کاربر استرس و پريشاني ذهني پديد مي آورد.

اين اختلالات به حدي است که نوعي بيماري رواني و عصبي براساس آن تعريف شده است و فرد مبتلا در طول روز چندين بار احساس مي کند گوشي تلفن همراهش زنگ مي خورد.

10. اعتياد به تلفن همراه

بسياري از محققان معتقدند استفاده بيش از اندازه از تلفن همراه در ذهن و اعصاب کاربران نوعي اعتياد پديد مي آورد که درست مانند اعتياد به مواد مخدر، بازي هاي رايانه اي، اينترنت و. .. مخرب است. معتادان به استفاده از تلفن همراه از دوستان و خانواده فاصله مي گيرند، انزواطلب مي شوند، اولويت هاي سني و اجتماعي نظير تحصيل و اشتغال را پس مي زنند، هنگامي که تلفن همراه در دسترس شان نيست به آن فکر مي کنند و از دوري اش رنج مي برند.

خاموش بودن تلفن همراه در اين گونه افراد تحمل ناپذير است و موجب مي شود حتي هنگام خواب يا در مواقع خاصي که گوشي تلفن همراه را خاموش مي کنند يا در حالت سکوت قرار مي دهند به استرس و دلشوره دچار شوند. فرد معتاد نمي تواند از گوشي تلفن همراه خود دور بماند و از هر ترفندي براي استفاده دائمي از آن بهره مي جويد. اين نوع اعتياد از علاقه و وابستگي فراتر مي رود و به نوعي جنون در دسترس بودن تبديل مي شود.

11. کاهش مهارت هاي ارتباطي

جايگزيني اين تکنولوژي بجاي ارتباطات حضوري (بخصوص با استفاده از امکان ارسال پيامهاي کوتاه) تا حدود زيادي ارتباطات انسانها را به حداقل رسانيده است.

افزايش اين گونه ارتباطات به کاهش روابط چهره به چهره و زنده صوتي منجر مي شود. ارتباطات ناقصي که در قالب متون خشک و بي روح جان مي گيرد، مرز شوخي و جدي را درهم مي آميزد و مسير اغراق آميز و نادرستي را مي پيمايد که هرگز جايگزين مناسبي براي ارتباط کلامي و عاطفي ميان گروه دوستان و آشنايان نيست و شناخت مجازي و غيرواقعي حاصل از آن نمي تواند معيار خوبي براي آگاهي درباره طرفين رابطه باشد.

اين ارتباط مجازي فرصت يادگيري آداب زندگي را به طور عملي و از طريق ارتباط موثر با اقشار مختلف اجتماعي از فرد سلب و او را در محيطي بسته و محدود محصور مي کند. اين آسيب در حوزه روانشناسي نسل ها بويژه نوجوان قابل بحث و بررسي است و نتايجي نظير شکاف نسل ها، نداشتن درک متقابل، ناتواني در برقراري ارتباط سالم در ميان جمع را در پي دارد.

12. حاکم کردن ادبيات غير متعارف بر جامعه

پيامک، گونه اي ادبيات ويژه را در ايران گسترش داده، قواعد کلامي را شکسته و وارد حوزه ديگري از کلام شده است که در مواردي هم، تنشها و تعارضات فرهنگي پديد مي آورد و آن هم زماني است که تابوهاي جامعه به سخره کشيده مي شود يا پيامهاي زشت و جدايي افکنانه قومي، نژادي، زباني و جنسيتي مبادله مي شود.

ادبياتي که در سيستم پيام کوتاه استفاده مي شود - بخصوص در بين گروههاي سني پايين-، ادبيات خاص، غيررسمي و قابل تأمل است و در مبادلات متن هاي پيامک، ادبيات متناقض، به فراواني ديده مي شود.

13. تهديد سلامت انسان در اثر استفاده زياد از تلفن همراه

تاکنون نتايج اغلب تحقيقات ناديده گرفته يا رد شده اند با اين حال مضرات پزشکي تلفن همراه براي کودکان و افراد زير 12 سال و رابطه امواج الکترومغناطيس ناشي از گوشي ها با بروز تومور مغزي تقريبا اثبات شده است. بر اين اساس در کشورهايي نظير فرانسه که در اين زمينه پيشگام محسوب مي شود زمزمه هايي مبني بر ممنوعيت استفاده از تلفن همراه براي کودکان و تبليغات رسانه اي در اين حوزه به گوش مي رسد.

نتيجه برخي تحقيقات نيز استفاده از تلفن همراه را براي افراد زير 20 سال يکي از دلايل بروز آسيب هاي جدي در بخش هاي مربوط به شنوايي و بينايي مغز معرفي مي کند.

طبق نظر کارشناسان، تاثير امواج مايکروويو يا اشعه فرکانس راديويي بر پارامترهاي مهم بيولوژيکي شايد بيش از يک اثر گرمايشي ساده باشد. قرار گرفتن در معرض سيگنالهاي فرکانس راديويي توليد شده از طريق استفاده از تلفن همراه بطور چشمگيري افزايش يافته است که اين امر موجب تغييرات فيزيکي، عصبي، ادراکي، رفتاري و نيز رشد و توليد سلول هاي سرطاني مي شود.

چندي پيش، بي بي سي گزارشي از آزمايش يک تخم مرغ در کنار يک تلفن همراه را منتشر کرده بود که آن تخم مرغ بعد از گذشت زماني سفت شده بود.

همچنين يکي از بدترين چيزها براي جنيني که در شکم مادر است، امواج الکترومغناطيسي تلفن همراه است. بدن جنين هنوز بافت خوب و کاملي را به خود نگرفته و بسيار حساس است. امواج تلفن همراه منجر به کاهش عکس العمل مولکولي در بدن جنين مي شود.اين مسأله باعث ضعيف شدن سيستم هاي مختلف بدن مي شود که شايد هنگامي که فرزند به دنيا آمد در آن ديده نشود، ولي پس از سال ها بيماري هاي مختلف خود را نشان دهد.

تهيه و تنظيم: مركز اطلاع رساني معاونت اجتماعي فرماندهي انتظامي استان يزد

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا