یزدفردا"بی شك هرگونه رفتاری كه با چشمداشتهای جامعه تطبیق نداشته باشد،انحراف نامیده می شود.انحراف به دوری جستن از هنجارهای جامعه اطلاق می شود و زمانی رخ می دهد كه یك فرد معیارهای جامعه را رعایت نكند.رفتار و كنشهای انحراف آمیز را هنجارهای اجتماعی حاكم بر فرهنگ مشخص می سازند.شخصی كه در زندگی گهگاه به عمل انحراف آمیز دست می زند،از نظر اجتماعی مطرود نیست،زیرا سبك زندگیش تحت چیرگی الگوی انحراف آمیز قرار نگرفته است.

در بحث اعتیاد به مواد مخدر نیز چنین است.همانگونه كه می دانیم و آن را به عنوان یك اصل قبول داریم معتاد مجرم نیست بلكه بیمار است،چراكه جرمِ؛ هر فعل یا ترك فعلی را كه به موجب قانون برای آن مجازات تعیین شده باشد را گویند.امااز منظر جامعه نوع دیگری است،نگاه جامعه به جرم عبارت است از فعل یا ترك فعلی كه مرتكب آن از طرف مردم وجامعه طرد شود به عبارت دیگر،وجدان جمعی جامعه ،برخی از رفتارها را مجرمانه و مرتكبان آنها را مستحق مجازات می داند.

از نظر آسیب شناسی اجتماعی هم اعتیاد به مواد مخدر وهم رابطه نا مشروع هر دو از جرایم خیابانی محسوب می شوند. از دیدگاه مردم اعتیاد باعث طرد فرد از خانواده و جامعه می شود و وقتی كه حمایتهای خانواده و نزدیكان از فرد برداشته شود،فرد برای اینكه بتواند یك تكیه گاه برای خود داشته باشد به سوی گروههای منحرف بزرگتر كشیده می شود و وقتی كه در این گروه ها قرار گرفت می بایست كه از خرده فرهنگهای گروه منحرف تبعیت نماید.

در اینجا باید تاكید كرد كه شخص در این موقعیت،برطبق هنجارهای خرده فرهنگش رفتار انحراف آمیز خود را بیشتر وبهتر نشان می دهد و انحرافاتش بیشتر می گردد.به طوری كه گاهی روابط نامشروع دراین گروه ها یك هنجار شناخته شده و شخصی كه به علت عدم حمایت و توجه خانواده به این گروه ها پناه آورده ، بخاطر اینكه حمایت گروه را از دست ندهد حاضر می شودكه این هنجار گروه را كه یك انحراف و جرم می باشد بپذیرد وبه آن تن دهد.

با توجه به تحقیقات روان شناسان اجتماعی كه وجدان را بخشی از فرا خویشتن افراد می دانند كه باعث جذب ارزشهای فرهنگی می شود می توان اینگونه ادامه داد كه در این افراد ارزشهای فرهنگی و مذهبی به درستی نهادینه نگردیده و همچنین این افراد پس از چند مرحله ارتكاب اعمال انحرافی به علت اینكه لطافت روح خود را از دست می دهند دیگر دچار عذاب وجدان نگردیده و قبیح بودن عمل برای آنان بسیاركم رنگ می گردد. دراین حالت است كه برای رسیدن به مقاصد و نیازهای خود كه در مورد معتادین تهیه مواد مخدر می باشد بسیار راحت مرتكب هرعمل ناهنجار و جرمی حتی خودفروشی دست می زنند.

اما اگر جامعه وبخصوص خانواده چتر حمایتی خود را بر روی این افراد حفظ واز ملحق شدن آنان به گروههای منحرف جلوگیری نماید و با ایجاد محیطی آرام و سالم سعی در كنترل افراد معتاد نمایند بهتر می توان جامعه و خانواده را از مسایل مربوط به اعتیاد دور نگه داشت.

راهكارهای اجرایی كه در این خصوص می توان ارائه نمود و امید است كه نتیجه بخش هم باشد عبارتند از:

1-آموزش همگانی افراد جامعه در خصوص حمایت از افراد معتاد درون خانواده وجامعه وایجاد شرایطی كه افراد پس از ترك اعتیاد به آغوش جامعه و خانواده پذیرفته شوند.

2-با همكاری اداره های دولتی و بخصوص نهادهای مانند بهزیستی ،افراد معتاد بخصوص زنان معتاد شناسایی و با بیان عاقبت و آخر كار وشفاف سازی آینده معتادین مضرات آن وهمچنین امكان پاشیده شدن اساس خانواده به آنان،وجدان خفته آنها را بیدار و به ترك اعتیادشان كمك شود.

3-مراكز بهداشتی با همكاری نیروی انتظامی به برگزاری كلاسهای آگاه سازی بخصوص برای بانوان اقدام وپس از آگاه نمودن از ضررهای اعتیاد به آنان از شیوع انواع بیماریهای مقاربتی از جمله ایدز در بین معتادین هشدار داده شود. با توجه به بحث روانی كه بیماری ایدز در بین افراد ایجاد می كند،می تواند خود باعث كنترل از روابط نا مشروع و حتی اعتیاد گردد.

4-دعوت از افرادی كه موفق به ترك اعتیاد شده اند ومی توانند بعنوان یك الگو برای دیگر معتادان قرار گیرندو صحبتهای این افراد برای جمع معتادین بسیار می تواند نتیجه بخش باشد چرا كه یك معتاد از كسی كه خود گرفتار اعتیاد بوده بیشتر حرف شنوی دارند تا از یك پزشك،پلیس،روانشناس،مددكاراجتماعی و...

5-همكاری با روحانیت و استفاده از روحانیون و ائمه جماعت مساجد و اینكه در هر فرصتی كه ایجاد می شود در خصوص اعتیاد،مواد مخدر وهمچنین مسائل شرعی روابط زن و مرد بطور كامل برای مردم و بخصوص جوانان صحبت نمایند.

6-شناسایی معتادین بخصوص معتادین خیابانی و بویژه زنان معتاد و شناسنامه دار كردن آنها از نظر وضعیت و نوع مصرف،محل سكونت،تاهل،اشتغال،وضعیت اقتصادی،مسكن و... وسپس كنترل و نظارت برآنها با همكاری ارگانهای مانند بهزیستی،شهرداری،كمیته امداد و سازمانهای مردم نهاد دیگر كه در این خصوص فعالیت دارند.

7-آموزش اقشار مختلف جامعه توسط كارشناسان اجتماعی و انتظامی با همكاری جراید و نشریات محلی می تواند جهت بالا بردن آگاهی های عمومی در خصوص نحوه برخورد جامعه و خانواده با افراد معتاد بسیار مفید و اثربخش باشد.

منابع : درآمدی برجامعه شناسی بروس كوئن ترجمه محسن ثلاثی

آسیب شناسی اجتماعی(جامعه شناسی انحرافات) هدایت الله ستوده

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا