حسین مسرّت

  کتاب و کتابخوانی را رکن بزرگ سعادت و پیشرفت جوامع بشری خوانده اند؛ چنانکه میزان رشد دانش و فرهنگ هرکشور را از میزان تولید و نشر کتاب و تعداد کتابخانه های آن و آمار سرانۀ مطالعه می سنجند، از اینرو به نیکی روشن است که بنیانی ترین کارها و پژوهش ها در هر کشور ، ارتباطی با مقدار کتاب و کتابخوانی دارد.هرچند این روزها بهره وری از پایگاه ها و درگاه های مجازی کتاب باب شده ، امّا هنوز کتاب و کتابخانه جایگاه ویژۀ خود را دارند.
    در این میان شهر یزد از دیرباز بواسطۀ وجود کتابخانه های علمی بویژه در سده های هفتم و هشتم قمری به « دارالعلم »مشهور گشته بود . کتاب های تاریخ یزد ،کهن ترین کتابخانۀ یزد را دارالکتب مسجد جامع می شناسند که درسده ششم قمری در کنار مسجد جامع کبیر یزد جای داشته است و با شکوه ترین آن را دارالکتب مدرسۀ رکنیّه می دانند که در سدۀ هشتم، سه هزار جلد کتاب خطّی داشته است .هم اکنون کتابخانه های آبرومندی چون: وزیری، دانشگاه یزد، دستمالچی، مروّج، امام علی، امامزاده جعفر (ع)و شرف الدّین علی، باعث فرّ وشکوه این دیار هستند و اگر چند صباح دیگر هم کتابخانۀ مرکزی یزد بنیان شود، افتخاری دیگر برتاریخ کتابخانه های یزد افزوده می گردد.
      با این وجود، استان یزد هنوز از فقر کتاب و کتابخانه و به پیرو آن کتابخوان رنج می برد که در این گفتار کوتاه که روی سخن با مدیر جدید نهاد است ، ضمن خوشامد گویی بواسطه ورود به خطیرترین جایگاه فرهنگ، راهکارها و نکاتی چند به نظر می رسد که با ایشان درمیان گذاشته می شود تا شاید با به کار بستن آن تا اندازه ای جبران این کمبودها گردد، هرچند ممکن است که ایشان عنوان کند: سیاستی کشوری است و از دست ما خارج. امّا حدّاقل می شود با بازتاب آن به مدیریّت نهاد کتابخانه های عمومی کشور در صدد رفع آن برآمد:
     یک – بهره وری کامل از درصد قانونی شهرداری ها برای تأمین نیازهای مادّی کتابخانه ها که علی رغم قانونی بودن، همواره جذب آن با دشواری بوده و حتماً با پیگیری به نتیجۀ مطلوب خواهد رسید.
     دو – سود بردن از کتابداران آگاه ، دلسوز و علاقمند که خود اهل کتاب بوده و پیوسته در خدمت کتابخوانان هستند؛ این کتابداران می توانند سهمی بس ارزنده در علاقمندی مردم به کتابخانه ها و رونق آن بردارند، چنانکه همین ها می توانند با تبلیغ مناسب در محلّ قرارگیری خود ، افراد نیکوکار و بخشنده را به سوی خرید و اهدای کتاب و دیگر تجهیزات کتابخانه تشویق و ترغیب کنند .
    سه – چند سالی است طرح خوب ارسال کتاب های روزآمد به کتابخانه های ایران متوقّف شده است که استمرار آن بسیار درجهت آشنایی پژوهشگران با کتاب های جدید، سودمند است.
    چهار – ادارات استان بویژه استانداری یزد، بودجه هایی برای پیشبرد امور فرهنگی شهر در اختیار دارند و بی گمان چه امری مهم تر از کتاب و کتابخوانی است. پیگیری و سماجت برای جذب حتّی بخش اندکی از آن می تواند بسیاری از نیازهای سخت افزاری و نرم افزاری کتابخانه ها را برآورده کند.
     پنج – بهره وری از تمامی ظرفیّت های انجمن خیریّن کتابخانه ساز و تشویق دیگر نیکوکاران جامعه برای سرمایه گذاری در امور کتابخانه ها که بازده آن برای سلامت نسل جوان مفید است ،از هر اقدامی سودمندتر است.
     شش – کمبود کتاب های نشر یزد یا دربارۀ یزد از نقاط ضعف بزرگ کتابخانه های استان است که خوانندگان را به سوی معدود کتابخانه هایی چون وزیری که در این باره غنی هستند و در مر کز شهر یزد قرار دارند، می کشاند. حتماً می دانید که هرماهه ادارۀ کلّ فرهنگ و ارشاد اسلامی استان یزد برای تقویّت نشر و ناشران و نویسندگان یزدی، اقدام به خرید تعدادی از آثار آنان می کند؛ می توان با هماهنگی با آن ادارۀ کل نسبت به جذب این کتاب ها اقدام نمود.
     هفت – هرساله خانوارهای زیادی بنا به دلایل گوناگون اقدام به اهدای کتاب های خود می کنند. می توان با همیاری شوراهای محلّی و ریش سفیدان محل نسبت به جذب آن اقدام نمود.
    هشت – برای کتابخانه های استان ، بسته به موقعیّت محل، به خرید کتاب اقدام شود و از ارسال کتاب های همانند برای همۀ کتابخانه ها خوداری گردد. چه بسا کتابی که در یک محل بی خواننده بوده، در محلّی دیگر شدیداً مورد نیاز باشد. در این باره باید با توجّه به بافت جمعیّتی محل، نسبت به خرید یا ارسال کتاب اقدام نمود تا کتابخانه ها تبدیل به انبار کتاب نشوند.
      نه - تأ مین بودجۀ مستقل برای نهاد کتابخانه های استان از ضروریّات است تا مدیر یا کارشناسان نهاد بتوانند با توجّه به شرایط هر کتابخانه و منطقه نسبت به خرید کتاب های مورد نیاز اقدام کنند .
    ده - مشکل بزرگی که دراین سالیان، نهاد کتابخانه های عمومی با آن روبروست و تا حدّی کار را برای خرید و احیاناً اهدای کتاب های بومی دشوار می کند، تأیید کتاب ها توسط مسئول منابع استانی یا معاونت این نهاد در تهران است، از اینرو و در این سالیان دیده می شود که گنجینۀ کتابخانه های استان به کلّی از کتاب های نشر یزد یا دربارۀ یزد خالی است و بیشتر کتاب هایی در آن یافت می شود که از تهران ارسال شده است.
     وسرانجام؛ مهمترین بحث که باعث دور شدن بسیاری از استادان ، پژوهشگران و علاقمندان از کتابخانه های عمومی زیر پوشش نهاد شده، بحث وجین کتاب است که به بحث سلیقه ای تبدیل شده و نگارنده مفصّلا آن را طیّ مقاله ای در جهان کتاب (شماره 306) به بحث گذاشته است، زیرا کتاب های تاریخی و ارزشمند بویژه مرجع به دلیل کم خواننده بودن و بسته به سلیقۀ مسئول منابع، راهی کارخانۀ مقوّاسازی و یا در خوشبینانه ترین حالت راهی انبار کتاب می شود.
موفّق باشید

  • نویسنده : یزد فردا
  • منبع خبر : خبرگزاری فردا