كتابخانه ­هاي عمومي با مجموعه­اي كامل از منابع مكتوب و مضبوط، وظيفه فراهم آوردن امكانات و شرايط لازم براي ارتقاي سطح آگاهي تمام اقشار جامعه در زمينه­هاي علمي، فرهنگي، اجتماعي و... را برعهده دارند. با عنايت به لزوم همسويي و هماهنگي كتابخانه با شرايط علمي، فرهنگي، جمعيتي، اقتصادي جامعه استفاده كننده و نقش مهم آن در ميزان موفقيت و پايداري ارائه خدمات و اطلاع رساني  كتابخانه عمومي و توجه به گستردگي و پراكندگي كتابخانه­هاي عمومي كشور، تعيين سطح يا درجه­بندي كتابخانه­هاي عمومي به مفهوم بنا نهادن و استوار نمودن ساختار سازماني كتابخانه­ها طبق معيارهاي استاندارد شده از اهميت به سزايي برخوردار است.

بررسي و ارزيابي دقيق و همه جانبه از وضعيت كتابخانه هاي عمومي با توجه به كاركردهاي جديد كتابخانه­اي و همخواني آن با سطح نيازهاي جامعه استفاده كننده، و با در نظر گرفتن معيارهاي مهمي چون جمعيت، موقعيت جغرافيايي و بومي، تعداد و نوع منابع و امكانات موجود در كتابخانه­ها، نيروي انساني، تجهيزات مورد نياز، ميزان استفاده از منابع الكترونيكي، فعاليت­هاي جنبي و... ضرورت تدوين طرح جديد درجه­بندي را ايجاد نمود.

بدين منظور در راستاي ارتقاي سطح كمي و كيفي كتابخانه­ها و فراهم ساختن شرايط كافي جهت ارائه خدمات بهتر به مراجعين، ضوابط و معيارهاي درجه بندي كتابخانه­هاي عمومي به شرح ذيل تدوين گرديد.

·                    نهاد :‌ منظور نهاد كتابخانه­ هاي عمومي كشور است ؛

·    كتابخانه عمومي: كتابخانه­ هايي كه با هدف خدمات رساني به تمام اقشار جامعه ايجاد  مي­شوند و با فراهم آوري مواد چاپي، ديداري – شنيداري و الكترونيكي سعي در گردآوري، نگهداري، سازماندهي، بازيابي، انتشار و ارائه اطلاعات و آثار خلاقه­ي ذهن بشري دارند؛

·    درجه بندي: گروه بندي كتابخانه­ هاي عمومي براساس معيارهاي استاندارد شده به منظور يكپارچگي خدمات رساني و سهولت نظارت؛

·    منابع:‌ تمامي منابع كتابخانه­اي اعم از كتاب، نشريه، منابع الكترونيكي و ساير مواد كتابخانه­اي و اطلاع رساني ؛

·    جامعه كتابخانه:‌ افرادي كه كتابخانه­ هاي عمومي براساس تعريف ماده (1) آيين­نامه اجرايي موظف به ارائه خدمات به آنهاست؛

·    تجهيزات:‌ شامل ميز، صندلي، قفسه، برگه دان، ميز امانت، كتاب­بر، رايانه، ابزارهاي استفاده از مواد ديداري شنيداري، انواع سخت­ افزارها و... است؛

·    خدمات فني:‌ كارهايي كه براي ساخت و سازماندهي مجموعه كتابخانه شامل كتاب­ها، اسناد و مدارك، نشريات ادواري و ساير مواد خواندني اعم از چاپي، غيرچاپي، ديداري-شنيداري و همچنين حفظ و مراقبت از آنها صورت مي­گيرد؛

·    خدمات عمومي:‌ فعاليت­ هايي كه كتابخانه مستقيماً براي جلب مراجعان و علاقه­مند كردن مردم به كتاب و كتابخواني انجام مي­دهد نظير امانت، كار مرجع و پاسخگويي، برپايي همايش­ها و نمايشگاهها؛

·    خدمات رايانه­ اي:‌ انجام كليه امور خدمات فني و خدمات عمومي به صورت مكانيزه؛

·    ارائه الگو و خط مشي مناسب و قابل اجرا جهت يكسان سازي درجه كتابخانه­ هاي عمومي كل كشور براساس سطوح درجه بندي؛

·    ايجاد زمينه اي مناسب براي برنامه­ريزي و طراحي نقشه و فضاهاي كتابخانه ­اي براساس موقعيت جغرافيايي، سطح مراجعات، حجم مجموعه و...

·                    تعيين ضوابط تخصيص منابع متناسب با درجه كتابخانه؛

·                    ارزيابي مستمر كتابخانه­ هاي عمومي براساس ضوابط درجه­بندي؛

·    تعيين ضوابط براي گسترش تجهيز كتابخانه­ هاي عمومي متناسب با سطح درجه بندي كتابخانه؛

·    ارائه ضوابطي جهت پيش­بيني نيروي انساني مورد نياز متناسب با سطح درجه­بندي هر كتابخانه؛

·    برنامه­ريزي جهت تخصيص بودجه لازم براي هر كتابخانه متناسب با درجه هر كتابخانه؛

ماده 3) عوامل مهم و مؤثر در درجه­بندي كتابخانه هاي عمومي:

1-  ساختمان و فضاي كتابخانه­ها (متراژ زيربنا)

2-  تعداد عضو فعال

3-  خدمات (ويژه)

ماده 4) با دقت و بررسي در كتابخانه هاي عمومي و با عنايت به معيارهايي چون حجم مراجعان تعداد كتابهاي موجود، فضا و تجهيزات كتابخانه­ اي، نيروي انساني و حجم خدمات اطلاع رساني  كه در اين كتابخانه براي رفع نيازها و پاسخگويي به درخواست­هاي اطلاعاتي بهره­گيران در سطوح مختلف سني (اعم از بزرگسالان، نوجوانان و كودكان) ارائه مي­شود و با توجه به استانداردهاي موجود كتابخانه­هاي عمومي و انطباق آنها با وضعيت موجود، كتابخانه­هاي عمومي تحت پوشش نهاد به 6 سطح زير دسته­بندي مي­شوند:

4-1- كتابخانه مركزي استان

4-2- كتابخانه مركزي شهرستان

4-3- كتابخانه استاندارد

4-4- كتابخانه­ هاي شهري

4-5- كتابخانه­ هاي روستايي

4-6- كتابخانه­ هاي سيار

ماده 5) درجه­ بندي كتابخانه هاي عمومي شهري:

5-1- درجه اوليه "درجه­ بندي كتابخانه­ هاي شهري" متناسب با متراژ كتابخانه براساس جدول شماره (1) اين آئين­نامه مشخص مي­گردد.

5-2- درجه ثانويه كتابخانه­ هاي شهري برمبناي تعداد عضو فعال كتابخانه مشخص مي­گردد، لذا چنانچه تعداد اعضاي هر يك از كتابخانه­هاي عمومي شهري به ميزان تعيين شده در جدول شماره (2) برسد يك درجه به درجه قبلي (موضوع جدول شماره 1) آن افزوده مي­گردد.

5-3- ارتقاء‌درجه ثانويه كتابخانه­ هاي شهري نيز برمبناي تعداد عضو فعال كتابخانه مشخص مي­گردد، لذا چنانچه تعداد اعضاي هر يك از كتابخانه­هاي عمومي شهري به ميزان تعيين شده در جدول شماره (3) برسد دو درجه به درجه اوليه آن افزوده مي­گردد.

5-4- كليه كتابخانه ­هايي كه تعداد اعضاي فعال آنها پس از سه (3) ماه از درجه­بندي اوليه آنها كمتر از 300 (سيصد) عضو باشد تا كسب شرايط عضويت مناسب به درجه 9 تنزل مي­يابد.

ماده 6) اين آئين­نامه در 6 ماده تدوين و تنظيم گرديده و از تاريخ 1/2/1388 براي كليه كتابخانه­هاي عمومي شهري لازم الاجرا مي­باشد.

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا