ارائه خدمات دولتی به مردم از طریق فناوری های ارتباطی و اطلاعاتی از جمله موضوعاتی است که باید در بستر دولت الکترونیک شکل گیرد و شهروندان بتوانند بدون مراجعه به دستگاههای دولتی در کمترین زمان ممکن و با کمترین هزینه، خدمات خود را در منزل و یا محل کار و غیره دریافت کنند.

براي تحقق دولت الكترونيك علاوه بر اقدامات فرهنگي، مالي و اداري بايد زيرساخت هاي فنی، ارتباطی و اجتماعی از جمله رايانه، اينترنت و نیروی متخصص و آشنا به فناوی اطلاعاتی و ارتباطی فراهم باشد و در کنار آن ایجاد، تقویت و ارتقای پورتال ها و سایت های اینترنتی دستگاههای اجرایی نیز ضروری است.

به اعتقاد صاحب نظران اجرایی شدن سیاست دولت الکترونیک در تسهیل روند خدمت‌رسانی به مردم نقش مهمی دارد و در عصر جدید، حکومت داری خوب، حکومت در دسترس است، حکومتی که با سرعت بیشتر، هزینه کمتر و کارایی بیشتر‌، خدمات خود را به طیف گسترده تری از شهروندان ارائه کند و لازمه بهتر حکومت کردن دسترسی سریع و آسان شهروندان به اطلاعات و خدمات کیفی است. 

دولت الکترونیک ابزاری است که سعی دارد با به کارگیری دانش ها و فنون جدید اطلاعات و ارتباطات، فاصله میان دولت و مردم را کاهش داده و به شهروندان کمک کند تا خدمات مورد نیاز خود را به بهترین نحو از سازمانهای دولتی دریافت کنند .

دولت الکترونیک با دگرگون ساختن رابطه میان دولت و شهروندان، دولت دیوان محور را به دولت شهروند محور تبدیل می کند و ضمن دگرگون کردن نحوه ارتباط میان دولت و شهروندان، شرایطی را فراهم می سازد که صدای همه شهروندان به گونه ای برابر به گوش دولتمردان برسد و در عصر ارتباطات و اطلاعات، بدون توسعه دولت الکترونیک، تحول در نظام اداری کشور میسر نخواهد شد.

رضایتمندی و تکریم ارباب رجوع، برخورد عادلانه با درخواست های مردم، شفافیت در سیستم اداری جز با دولت الکترونیک میسر نخواهد شد و با الکترونیکی شدن خدمات از اتلاف وقت و هزینه مردم پیشگیری می شود.

باید به این نکته توجه داشت که هدف دولت الکترونیک، در دسترس قرار دادن بیشتر خدمات دولتی و پاسخگو بودن در مقابل مردم و  نیازها و خواسته های آنها می باشد.

دولت الکترونیک و استراتژی استقرار آن

صاحب نظران، دولت الکترونیک را این گونه تعریف می کنند : " استفاده بخش های دولتی از تکنولوژی اطلاعات، به ویژه اینترنت به منظور ارائه اطلاعات و خدمات به شهروندان در بخش های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است".

همانگونه که از تعاریف دولت الکترونیک بر می آید، هدف از ایجاد چنین دولتی بهره گیری از فناوری جدید به منظور ارائه خدمات بهتر به شهروندان و نیز بازسازی درونی دولت است.

در تدوین استراتژی دولت الکترونیک، سیاستگذاران باید بدانند که در پی دست یافتن به چه چیزی هستند. دولت الکترونیک ظرفیت های بالایی برای ایجاد فناوری های ارتباطی بین دولت و شهروندان، دولت با بخش خصوصی و اجزای مختلف درون دولت دارد و تحقق‌ دولت ‌الکترونیک‌، نیازمند آموزش و مشارکت‌‌ شهروندان الکترونیکی‌ است‌ که‌ نقش‌ موثرتری‌ در رسیدن‌ به‌ اهداف‌ مورد نظر ایفا می‌کنند .

دولت الکترونیک می تواند به حکومت ها در بهبود ارتباطات و تامین رضایت مردم، همچون ایجاد ارتباط دو طرفه بین مردم و مسئولان از راه های مختلف را میسر سازد.

مزایا، اهداف، ضرورت ها 

عرضه خدمات عمومی به صورت الکترونیک، اطلاع رسانی و آگاه کردن مردم از مصوبات، مقررات و مجموعه وظایف و اختیارات دولت و نیز مشارکت آنان در تقسیم سازی از طریق نظرسنجی الکترونیکی و ایجاد صندوق شکایات از طریق پست الکترونیکی، پاسخگویی سریع به خواسته ها و شکایات مردم، از جمله مزایا و شیوه هایی است که دامنه ارتباطات مردمی را بیش از پیش گسترده می کند.

در مواردی این تصور وجود دارد که دولت الکترونیک صرفا با قراردادن یک رایانه روی میز هر کارمند تحقق می یابد و یا در مواردی اتوماسیون اداری با دولت الکترونیک جابه جا می شود؛ درحالی که دولت الکترونیک اهداف گسترده تری را دنبال می کند و در جست جوی راهی برای ایجاد تحول بنیادین در سازوکار انجام امور در دولت و تغییر رابطه حکومت با شهروندان و سایر اجزای جامعه است .

یکی از مهمترین فرصت هایی که فناوری های نوین ارتباطی و اطلاعاتی پیش روی ما قرار می دهند ، امکان استفاده از این فناوری برای قابل دسترس تر، کارآمدتر و پاسخگوتر ساختن آن است .

دولت الکترونیک لازمه حکومت بر جامعه اطلاعاتی است. به عبارتی برای حکومت بر جامعه اطلاعاتی و مدیریت آن نیاز به خلق دولت الکترونیک است و نمی توان با ساختار و فرایندهای سنتی، جامعه اطلاعاتی را به خوبی مدیریت کرد.

دولت الکترونیک برای کیفیت خدمات رسانی به شهروندان، فرصتهای خوب زیادی را ایجاد می کند. شهروندان انتظار دارند به جای چند روز یا چند هفته، ظرف چند دقیقه یا چند ساعت خدمات مورد نظر خود را از دولت دریافت کنند.

تسهیل خدمت رسانی به شهروندان، کوچک سازی اندازه دولت، تسهیل اخذ اطلاعات و خدمات توسط شهروندان و شرکتها و همچنین سازمانهای وابسته به دولت، تسهیل فرایندهای کاری سازمانها و کاهش هزینه ها از طریق ادغام و حذف سیستم های اضافی و موازی از جمله مزایای تحقق دولت الکترونیک است.

براي دولت الكترونيك اهداف مختلفي در نظر گرفته شده است كه مي توان به خدمات رساني بهتر دولت به مردم، بهبود و تعامل بين دولت و تجارت وصنعت، اختيار به شهروندان جهت دسترسي به اطلاعات مورد نياز اشاره كرد.

توسعه مشارکت شهروندان، ارتقای سطح پاسخگویی دستگاههای اجرایی دولت و کارکنان آنها، شفافیت فرآیندهای کاری، افزایش سطح آگاهی های عمومی، ارتقای میزان کارایی و اثربخشی فعالیتهای سازمانهای دولتی، کاهش هزینه ها و اندازه دولت، گسترش عدالت اجتماعی از طریق دسترسی برابر شهروندان به اطلاعات و منابع عمومی، نظارت مستقیم مردم و باز بودن باب انتقاد و پیشنهاد برای بخش غیر دولتی و شهروندان از جمله دیگر اهداف تحقق دولت الکترونیک است.

افزایش‌ سطوح‌ خدمات‌ مشتری‌ و کاهش‌ هزینه‌ها، توزیع‌ اطلاعات‌، جلب رضایتمندی مردم، کاهش فساد اداری و شفافیت بیشتر امور، گسترش فرهنگ خدمات رسانی، انجام فعالیت های مالی و اعتباری، پرکردن فرم های الکترونیکی برای مقاصد مختلف،  تعامل با نهادهای  مختلف دولتی و تجاری و اجتماعی نیز از جمله  مزایای تحقق دولت الکترونیک می باشد.

در دولت الکترونیک باید رابطه دولت با شهروندان و بالعکس افزایش یابد؛ به طوریکه که دستگاهها بتوانند با استفاده از فناوری های ارتباطی، خدمات خود را با کمترین هزینه و کمترین زمان در دسترس مردم قرار دهند و اطلاعات و خواسته ها و انتظارات شهروندان را دریافت کنند و در واقع این ارتباطات است که روح دولت الکترونیک را تشکیل می‌دهد‌.

از کارکرد های دیگر دولت الکترونیک تعامل میان سازمانهای دولتی و بخش خصوصی است و در این راستا موضوعاتی نظیر پرداخت مالیات ، اخذ آمار و اطلاعات‌، ارائه تسهیلات و نحوه اخذ مجوزهای مختلف، محتوای این نوع تعامل را شکل می دهد .

تعامل میان دولت و کارمندان دولت هم می تواند در دولت الکترونیک شکل گیرد و اطلاعات پرسنلی کارکنان، دریافت خدمات پرسنلی و سایر اطلاعات قابل مبادله میان سازمانهای دولتی و کارکنان دولت در این چارچوب قرار می گیرند.

                                                                                                                               احمد جعفری ندوشن

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا