تحلیلی بر تغییرات حوزه های انتخابیه استان یزد(بخش هفتم : تاسيس فرمانداري كل يزد و تغييرات حوزه هاي انتخابيه در سال 1350) (انتخابات مجلس هشتم 100)

مقالات اختصاصي يزدفردا (انتخابات مجلس هشتم 100)

تحليلی بر تغييرات حوزه های انتخابيه استان يزد

در يکصد سال برگزاری انتخابات مجلس در ايران (از1285 تا 1385ش)

رضا ملاحسينی اردکانی

دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافيای سياسی دانشگاه تربيت مدرس

E-mail: mollahosseini@modares.ac.ir

(بخش هفتم : تاسيس فرمانداري كل يزد و تغييرات حوزه هاي انتخابيه در سال 1350)

تاسيس فرمانداري كل يزد :

شاید بتوان گفت یکی از مهمترین وقایع تقسیماتی استان یزد ، در سال 1348ش اتفاق افتاد؛ زيراكه هیئت وزیران در اين سال با پیشنهاد وزارت کشور مبنی بر تاسیس فرمانداری کل یزد در محدوده شهرستان یزد موافقت نمود . هيئت وزيران در جلسه مورخ 4/5/1348 بنا به پيشنهاد شماره 3191/م مورخ 22/4/1348 وزارت كشور و با استناد به تبصره 2 از ماده 2 قانون تقسيمات كشوري مصوب آبانماه 1316 ، تصويب نمود كه :

«در محدوده شهرستان يزد، فرمانداريكل تاسيس گردد. فرمانداريكل يزد(مركز يزد) شامل چهار شهرستان و ده بخش به شرح زير مي باشد:

اول: شهرستان يزد (مركز يزد) شامل بخشهاي: 1- حومه 2-خضرآباد (مركز خضرآباد) 3-اشگذر (مركز اشگذر) 4-مهريز (مركز مهرپادين)

دوم: شهرستان اردكان (مركز اردكان) شامل بخشهاي: 1-حومه 2-خرانق (مركز خرانق)

سوم: شهرستان بافق (مركز بافق) شامل بخشهاي: 1-حومه 2-بهاباد (مركز بهاباد)

چهارم: شهرستان تفت (مركز تفت) شامل بخشهاي : 1-حومه 2-نير (مركز نير) ( فراهی ، 1377 : 61 )»

براي درك بهتر وضع تقسيماتي فرمانداري كل يزد در سال 1348 مي توان واحدهاي تقسيماتي را در جدول زير مشاهده نمود:

نقشه تقسیمات کشوری ایران در سال 1349

همانگونه كه در نقشه بالا نيز مشاهده مي شود، سرانجام پس از سالهاي متمادي مجددا يزد به عنوان يك واحد مستقل تقسيماتي (فرمانداريكل) در نقشه تقسيمات كشوري ايران نشان داده شد.

حوزه بندي وتخصيص كرسي سال 1350 :

تبصره ای كه در سال 1346، دولت را مكلف به ارئه حوزه بندي جدید مي كرد تا سال 1350 به مجلس شورای ملی ارئه نگرديد ، ولی بعد از ارائه آن در خردادماه 1350 ، قانون جدول جدید انتخابات مجلس شورای ملی ، شامل یک ماده واحده ، به تصويب مجـلس شوراي ملي رسيد . بر اساس این قانون ، افزایش تعداد نمايند گان بر اساس نتایج سرشماري عمومي نفوس و مسكن سال 1345صورت گرفت . ضمن اینکه حوزه بندي وسهميه بندي انجام شده درسال1339و اصلاحي آن در 1346 لغو شد و حوزه بندي جديدي جايگزين آن گرديد. تعداد نمايندگان نیز از219 نفر در سال 1346به 268 نماينده ، و تعداد حوزه های انتخابیه هم از 160حوزه به 178 حوزه افزايش يافت . بر طبق حوزه بندي جديد در تعداد حوزه ها و نقاط تشكيل دهنده و سهـــميه هاي نمايندگي هر حوزه عمومي تغيراتي بوجود آمد . نکته قابل ذکر دیگر تغییرات قابل توجه در تقسیمات کشوری آن زمان و افزوده شدن واحد فرمانداری کل به این تقسیمات بود ، که تعداد آنها به 7 مورد می رسید . فرمانداری کل یزد نیز یکی از این موارد بوده است .

می توان گفت از سال 1348که فرمانداری کل یزد ایجاد گردید ضمن اینکه پس از سالها یزد مجددا موجودیتی مستقل در نظام تقسیمات سیاسی کشور پیدا کرد ، برای نخستین بار حوزه بندیهای انجام گرفته انتخابات مجلس شورای ملی در حوزه عمومی انتخابیه یزد ، در داخل تقسیمات مستقل آن صورت گرفت .

از نکات قابل توجه در جدول حوزه های انتخاباتی فرمانداری کل یزد در سال 1350 ارتقاء واحدهای تقسیماتی این فرمانداری کل است . این ارتقاء شامل : ارتقاء حوزه عمومی یزد به فرمانداری کل ، ارتقاء اردکان و تفت که در جدول سال 1339 به عنوان دهستان آمده بودند به شهر و ارتقاء سایر دهستانهای آمده در جدول مذکور به بخش می باشد . اما همچنان در اینجا نیز شاهد اختلافاتی میان تقسیمات انجام شده در قانون ایجاد فرمانداری کل یزد مصوب 4/5/1348 با قانون جدول جدید انتخابات مجلس شورای ملی مصوب 15/3/1350 می باشیم .

در نخستین مورد ، توابع حوزه انتخابیه تفت تشکیل شده از شهر تفت و بخشهای دیگر . یکی از این بخشها ، بافق می باشد اما بافق در تقسیمات فرمانداری کل یزد به عنوان شهرستان آمده است . دو مشکل دیگر نیز همچنان در حوزه انتخابیه تفت وجود دارد : یکی اینکه بخش مهریز به لحاظ تابعیت از توابع شهرستان یزد بوده اما در محدوده حوزه انتخابیه تفت قرار دارد . و دوم نیز بخش شهربابک می باشد که از توابع شهرستان رفسنجان استان کرمان بوده و همچنان در حوزه انتخابیه تفت قرار دارد . از موارد دیگر مشکل عدم انطباق حوزه های انتخابیه با واحدهای تقسیماتی در حوزه عمومی انتخابیه یزد ، در حوزه انتخابیه اردکان قابل مشاهده می باشد . به این صورت که بخشهای اشگذر و خضرآباد که از لحاظ اداری تابع شهرستان یزد بوده اند ، در حوزه انتخابیه اردکان قرار گرفته بودند .

ضمن اینکه در این حوزه بندی نیز کماکان بخش طبس با ارتقاء به عنوان شهر در حوزه انتخابیه فردوس در حوزه عمومی انتخابیه استان خراسان قرار دارد و بخش ابرقو نیز در حوزه انتخابیه آباده در حوزه عمومی انتخابیه استان فارس قرار دارد .

تشكيل استان يزد در سال 1352:

در ادامه تغییرات انجام شده در روند تقسیمات کشوری ، طبق مصوبه 33-2400/م مورخ 9/7/1352 هيئت وزيران شش فرمانداری کل همدان – لرستان – زنجان – چهارمحال و بختیاری – یزد – بوشهر به استانداری تبدیل شدند . (فراهی ، 1377 : 70) می توان به نوعی چنین پنداشت که در سال 1352 شاهد مهمترین واقعه تقسیماتی یزد تا آن زمان یعنی ارتقاء فرمانداری کل یزد به استان و تشکیل استان یزد هستیم .