بيشتر با مركز بين المللي قنات و سازه هاي تاريخي آبي ميان ايران و يونسكو آشنا شويد
قرارداد تاسيس مركز بين المللي قنات و سازه هاي تاريخي آبي ميان جمهوري اسلامي ايران و سازمان يونسكو روز شنبه ششم فروردين ماه توسط مهندس بيطرف وزير نيرو و آقاي ماتسورا مدير كل يونسكو به امضا رسيد.

در ابتداي مراسم امضاي قرارداد، دكتر رضا اردكانيان معاون وزير نيرو در امور آب طي گزارشي با اشاره به ديرينه تاريخي فناوري قنات در ايران اظهار داشت براساس نظر محققان قنات ابتدا در حدود 800 قبل از ميلاد در شمال غربي ايران حفر گرديد و سپس در سراسر فلات ايران گسترش يافت.

وي با اشاره به اشاعه اين فن آوري در سراسر جهان اظهار داشت: ايرانيان اين تكنولوژي را به عمان، مسقط، مصر اشاعه دادند، با گسترش اسلام به شمال آفريقا و اسپانيا، كشورهاي مكزيك و آمريكا و شيلي نيز با اين فن آوري آشنا شدند. معاون وزير نيرو افزود: قنات در كشور ژاپن نيز وجود دارد و محققان وجود قنات را در بيش از 34 كشور جهان تاييد كرده اند. دكتر رضا اردكانيان در زمينه وضعيت فعلي قنات در ايران افزود: در حال حاضر سالانه 72 ميليارد متر مكعب از منابع آب زيرزميني استحصال مي شود كه از اين رقم حدود 9 ميليارد متر مكعب آن از طريق قنوات استحصال مي شود و در شرايط كنوني 31943 رشته قنات در ايران داير مي باشد و حدود 13 درصد از منابع آب زيرزميني توسط قنوات بهره برداري مي شود. معاون وزير نيرو در خصوص ضرورت تشكيل مركز بين المللي قنات در سازه هاي تاريخي آب گفت: ورود فن‌آوري هاي جديد حفاري چاه هاي عميق در همه دنيا اندك اندك حيات قنوات را تهديد كرده است.

در حاليكه شرايط طبيعي و زيستي در نقاط بياباني به گونه اي است كه قنات به عنوان يك منبع استحصال آب از يك طرف وسازگار با محيط زيست از طرف ديگر مي تواند پاسخگوي نيازهاي بشر باشد. وي در خصوص سابقه تشكيل مركز بين الملل قنات و سازه هاي تاريخي آب اظهار داشت به دنبال پيشنهاد جمهوري اسلامي به سازمان علمي، فرهنگي يونسكو مبني بر آمادگي در برگزاري همايش بين‌المللي در ارتباط با قنات در كشور ايران به عنوان مهد قنات، موضوع در بيست و نهمين اجلاس كنفرانس مطرح و تصويب شد و پس از تصويب هيئت دولت گردهمائي مذكور از تاريخ 19 تا 22 ارديبهشت 79 در يزد برگزار و در بيانيه همايش ايجاد مركز بين المللي قنات توصيه شد.

اين موضوع در همايش بين المللي قنات كه در ارديبهشت 1381 در كشور عمان برگزار شد نيز در اسناد نهايي كنفرانس ذكر گرديد. وي در ادامه اظهار داشت: هيئت ايراني شركت كننده در پانزدهمين اجلاس شوراي بين المللي آبشناسي متن پيش نويس قطعنامه در مورد مركز بين المللي قنات را ارائه و موضوع با تغيير عنوان آن به مركز بين‌المللي قنات و سازه هاي تاريخي آب تصويب شد و در همين راستا كارگروهي فرابخشي در ايران تشكيل شد و همچنين معاون امور آب وزارت نيرو در خرداد ماه 1382 در جلسه هئيت رئيسه شوراي بين المللي آبشناسي حضور يافته و با ارائه گزارش اهميت موضوع را تبيين و حمايت هاي لازم را جلب نمود. در نهايت پيشنهاد جمهوري اسلامي ايران در 12 مهر ماه 1382 و در دستور كار سي و دومين مجمع عمومي يونسكو قرار گرفت و به تصويب رسيد

مبادله توافقنامه ایجاد مرکز بین المللی قنات و سازه های تاریخی آب
توافقنامه ایجاد مرکز بین المللی قنات و سازه های تاریخی آب در روز شنبه 6 فروردین ماه 1384 مطابق با 26 مارس 2005 بین ایران و یونسکو مبادله شد . در این مراسم که قرارداد به امضای آقای بیطرف وزیر نیروی ایران و آقای ماتسورا دبیر کل یونسکو رسید وزیر علوم ریاست سازمان گردشگری و میراث فرهنگی اعضای دفتر منطقه ای یونسکو استاندار یزد و جمعی از صاحبنظران حضور داشتند .

هدف کلی از ایجاد این مرکز بین المللی انتقال دانش و فن آوری قنات و نیز حفاظت از ارزشهای فرهنگی با توجه به چارچوبهای مادی و معنوی می باشد .

همچنین وظایف این مرکز عبارتند از :

 1-

 اجراي فعاليتهاي آموزشي و تربيتي به منظور انتقال جهاني تكنولوژي قنات و سازه هاي آبي تاريخي ، به نسل آينده

2-

 استفاده از پژوهش ، توسعه و تحقيقات علمي از طريق ارتباط با مراكز تحقيق در سراسر جهان

 3-

برگزاري همايشهاي علمي ، منطقه اي و بين المللي و كارگاههاي آموزشي

 4-

جمع آوري اطلاعات قابل دسترسي جهاني و ايجاد يك بانك اطلاعاتي

 5-

 تدوين تجربيات مباشران ، خبرگان و انسانهاي ماهر

 6-

 انتشار نتايج فعاليتهاي تحقيقا تي در كشور هاي مختلف بصورت كتاب ، مجله ، مقاله و غيره

 7-

 تدوين تاريخچه جامع قنات و سازه هاي آبي تاريخي لازم به ذکر است که ایران به سبب بهره مند بودن از بیش از 30000 قنات و قدمت دیرینه در زمینه حفر و بهره برداری از قنوات و با توجه به اینکه فن آوری مربوط به قنات را به دیگر کشورها منتقل نموده است به عنوان جایگاه اصلی قنات انتخاب شده و علت قرارگرفتن این مرکز در یزد برخورداری فلات مرکزی کشور از تمدن کاریزی و سابقه بسیار طولانی در زمینه حفر قنوات و استحصال آبهای زیرزمینی از این طریق می باشد .

علاوه بر این وجود دانشکده قنات موزه آ ب و بسیاری ازسازه های تاریخی آب همچون آب انبار امیرچقماق در یزد نیز در انتخاب این شهر جهت تاسیس مرکز بین المللی قنات موثر و مهم بوده است : -دانشکده قنات در شهر تفت ( واقع در 20 کیلومتری شهر یزد ) قرار دارد و هدف از ایجاد ؟آن انتقال تجربیات و فن آوری مربوط به حفر و نگهداری و بهره برداری و مدیریت قنات و سایر ابنیه تاریخی آب می باشد .

موزه آب یزد شامل مجموعه کاملی از وسایل حفر قنات وسایل استحصال آبهای زیرزمینی و همچنین وسایل اندازه گیری جریان آب قنوات می باشد .

علاوه براین بسیاری از اسناد مربوط به قنوات همچون وقفنامه ها و روشهای توزیع آب نیز در این موزه نگهداری می شود . -آب انبار امیر چقماق نیز که بخشی از مجموعه تاریخی امیرچقماق بوده و در گذشته آب آشامیدنی محله های مجاور را تامین می نموده است همچون بسیاری از دیگر سازه های تاریخی آبی در یزد اخیرا بازسازی شده و مورد بازدید بازدیدکنندگان قرار می گیرد.

با توجه به اینکه قنات یک سیستم بایدار طبیعی بوده و نه تنها سفره های آبی را به مخاطره نمی اندازد بلکه دقیقا در راستای توسعه بایدار عمل می کند بنابراین توجه بسیاری از مراکز علمی و تحقیقاتی و بین المللی از جمله یونسکو را به خود جلب نموده است . امید آنکه این مرکز بتواند گامهای موثری را در زمینه فعالیتهای تحقیقاتی قنوات و توجه به این سیستم بایدار استحصال آب و احیای مجدد آن بردارد . 

 
يزدفردا

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا