محمد امامی"فَلَمَّا أَلْقَواْ قَالَ مُوسَى مَا جِئْتُم بِهِ السِّحْرُ إِنَّ اللّهَ سَيُبْطِلُهُ إِنَّ اللّهَ لاَ يُصْلِحُ عَمَلَ الْمُفْسِدِينَ، وَيُحِقُّ اللّهُ الْحَقَّ بِكَلِمَاتِهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُجْرِمُونَ

پس چون افكندند موسى گفت آنچه را شما به ميان آورديد سحر است به زودى خدا آن را باطل خواهد كرد آرى خدا كار مفسدان را تاييد نمى‏كند، و خدا با كلمات خود حق را ثابت مى‏گرداند هر چند بزهكاران را خوش نيايد[1]

منشأ متفاوت قدرت رسانه

برای طبقه‌بندی «قدرت رسانه‌ای»، منشأ قدرت، ملاک مناسبی برای دسته‌بندی رسانه‌ها به نظر می‌رسد. بر این اساس رسانه‌هایی هستند که قدرت خویش را مدیون ذخایر و امکانات و حضور در برخی ساختارهای قدرت هستند و از این طریق قدرت خویش را اعمال می‌کنند، دسته‌ی دیگر منشأ قدرت، صرفا «دسترسی» به رسانه به عنوان یک منبع ارزشمند اجتماعی است. دسته‌ی دیگر از رسانه‌ها منشأ قدرتشان «قدرت گفتمانی» آن‌هاست و گزاره‌ی «دانستن، توانستن است» بیانگر پیوند میان قدرت و رسانه است. این رسانه‌ها برای گفتمان خاصی، ارجحیت قایل هستند و از رویدادها درک خاصی ارائه می‌کنند و با قدرت گفتمانی، درک مشترکی میان مردم عادی ایجاد می‌کنند.

لذا اگر پیوند میان قدرت و رسانه را به عنوان یک ضرورت پذیرا شویم باید بر این نکته تاکید نماییم که این ارتباط صرفاً در درون بسترها و کانال‌های رسمی جریان ندارد و رسانه ها حتی قادرند علاوه بر مطیع سازی شهروندان در درون قواعد و قوانین مرسوم حکومتی، زمینه ساز و حتی عامل مؤثر در  کنترل و هدایت منابع سیال قدرت درون جنبش‌های اجتماعی هم باشند زیرا اگر جنبش اجتماعی را بر پایه یک تعریف «شبکه‌های تعامل غیر رسمی افراد، گروه ها و سازمان های درگیر یک برخورد سیاسی یا فرهنگی مبتنی بر یک هویت جمعی مشترک» بدانیم باید بپذیریم که همین هویت جمعی مشترک هم در درون حلقه‌های تو در توی پیام‌های رسانه‌ای معنا می شود. از این رو، رسانه نه فقط منابع قدرت رسمی جاری در مجاری شناخته شده را فعال می‌گرداند، بلکه قادر است با هویت سازی ها و تبدیل آنها به عنصر تعامل مشترک منابع جنبش های اجتماعی را نیز به مثابه قدرتی سیال تحت کنترل درآورد.

«به عبارتی جنبش های اجتماعی را هم می توان در درون تورهای گفتمان خلق شده توسط رسانه ها به ژنراتورهای تولید قدرت مبدل ساخت که طبعاً چونان عنصری جذاب تمامی ارباب قدرت را برای بهره‌گیری به سوی خود جلب می‌کند.»[2]

آیا آب رفته به جوی باز می‌گردد؟

واقعیت‌های امروز در عرصه‌ی فعالیت انواع رسانه‌ّها، حضور قارچ‌گونه‌ی برخی رسانه‌های زنجیره‌ای و محفلی، بیانگر این است که برخی از محافل پس از خارج شدن از شوک انتخاب مردم در بیست و چهارم خردادماه ۱۳۹۲، تلاش می‌کنند همواره قدرت سیاسی و اقتصادی را در کنترل خود داشته باشند، این رسانه‌ها انعکاس‌دهنده‌ی منافع کسانی هستند که هزینه‌های هنگفت آن‌ها را از محل‌های غیر شخصی، تامین می‌کنند.

این دسته از رسانه‌های محفلی که به نظر می‌رسد هزینه‌های هنگفت آنان از منابع عمومی تامین می‌شود، با ظاهری عوامفریبانه مدعی ارزش‌ها و منافع مردم هستند و هر کس غیر از جریان افراطی خود را منحرف و فتنه‌گر و تندرو و یا وابسته به بیگانگان و آمریکا و اسراییل و انگلیس و ... معرفی می‌کنند!

عملکرد این به اصطلاح رسانه‌ها، غالبا با برخی ادعاهای آنان در خصوص حفظ ارزش‌ها و اخلاق و آرمان‌های انقلاب اسلامی متفاوت و گاهی متضاد است.

در حالی‌که از رسانه‌های حقیقت گرا و حرفه‌ای انتظار می‌رود با التزام عملی به سه اصل مهم «صحت، دقت و سرعت»، با توجه به مسئولیت اجتماعی خویش، و با بیان صادقانه‌ی رویدادها، فضای سالمی را برای تضارب آرا و اندیشه‌ها و پیشرفت کشور و اتحاد و وحدت ملت فراهم آورند و در پرتوی شنیده شدن صداهای مختلف، زمینه‌های تک‌صدایی شدن جامعه و رسانه‌ّها را از بین ببرند، رسانه‌های محفلی اما با گرایش به شبه خبر، جعل خبر، دروغ‌پردازی، تلاش برای جریان سازی کاذب، ‌سوء استفاده‌های ناروا از شخصیت‌ها، کشاندن پای شخصیت‌ها برای تامین منافع باندی و محفلی،  وارونه جلوه دادن حقایق، جایگزین ساختن سفسطه به جای طرح عاقلانه‌ی رویدادها، تلاش مغرضانه برای از میدان به در کردن رقبا، جوسازی کاذب برای ایجاد تفرقه در بین جامعه و مسئولان، رودر رو قرار دادن امامان جمعه و جماعات با مسئولان و با رویکردهایی اینچنین، تلاش می‌کنند آب رفته را به جوی بازگردانده و در تقابل با آرای مردم در ۲۴ خرداد، چهره‌ی جامعه و خدمتگزاران راستین و خدوم ولی‌نعمتان جامعه را ملکوک نمایند.

این دسته از رسانه‌های زنجیره‌ای که از سوی باندهای خاص نیز پشتیبانی می‌شوند و حلقه‌ی زر و زور و تزویر در جهت حمایت آن‌ها تکمیل شده است، بی‌محابا دست به جعل خبر و تنش‌آفرینی در جامعه می‌کنند و به قول معروف برای یک دستمال، قیصریه‌ای را به آتش می‌کشند و با جار و جنجال و هیاهو و با توهم «قدرت رسانه‌ای» بودن، تمامی اصول حرفه‌ای رسانه و اخلاق اسلامی و انسانی را پایمال منافع باندی و محفلی و جریانی خود می‌کنند.

رسانه‌های محفلی؛ کودکان لجوج و ننر

مدعیان متوهم و لجباز «قدرت رسانه‌ای»! همچون کودکان لجوج و ننری هستند که به جای برخورد عاقلانه با واقعیت‌ها، با ایجاد سر و صدا و گریه و داد و بیداد و کشاندن پای بزرگترها به میان مشکل خود، قصد دارند احساسات آنان را در جهت امیال خود تحریک نمایند!

منافع باندی گاهی به اندازه‌ای عقل برخی افراد و جریان‌های دست‌اندرکار رسانه‌های محفلی را از کار انداخته که به جای برخورد علمی با نتایج یک پژوهش، و یا اظهار نظر دلسوزانه‌ی یک مسئول، به خیال خود دست به «جریان سازی»! می زنند. در حالی که هر پژوهش و اظهار نظر، ممکن است کاستی‌هایی داشته باشد، اما یک اظهار نظر دلسوزانه و یا یک رویکرد علمی را با رویکرد جار و جنجال سیاسی و جعل خبر پاسخ نمی‌دهند!

باطل‌السحر زر و زور و تزویر چیست؟

فراموش نباید کرد که تنها با اتخاذ رویکرد تقویت رسانه‌های مستقل و حقیقت‌گرا در جهت خواست عمومی مردم می‌توان در برابر هیاهو و جار و جنجال منفعلانه‌ی برخی سایت‌های متصل به مراکز خاص، که انتخاب مردم در ۲۴ خرداد ۹۲ خواب را از چشمان آنان ربوده است، در پرتوی برخورداری از منابع گسترده‌ی مالی و تجهیزاتی و پشتیبانی‌های پیدا و پنهان شکل می‌گیرد، ایستاد و تلاش‌های غیراخلاقی و ناجوانمردانه‌ی آنان را خنثی کرد، گرچه تحرکات سایت‌های محفلی به رغم گستردگی و شبهه‌افکنی فراوان، در میان مخاطبان هوشمند، خریداری ندارد.

رسانه‌های حقیقت‌گرا با اتخاذ رویکرد آگاهی بخشی،‌ توانایی این را خواهند داشت تعامل غیر رسمی افراد، گروه ها و سازمان‌های درگیر یک برخورد سیاسی یا فرهنگی را مبتنی بر یک هویت جمعی مشترک، سامان داده و نه فقط منابع قدرت رسمی جاری در مجاری شناخته شده را فعال ‌گرداند، بلکه با ایجاد تعامل مشترک مبتنی بر آگاهی و صداقت، حرکت هوشمندانه‌ی مردم را برای دستیابی به خواسته‌هایشان تسهیل و تسریع نمایند.

رویکرد آگاهی‌بخشی؛ باطل السحر تحرکات رسانه‌های زنجیره‌ای محفلی متکی به زر و زور و تزویر است و امید است با اتخاذ این رویکرد از سوی رسانه‌ّهای حقیقت‌گرا و صادق، فعالان اخلاق‌مدار رسانه‌ای، حمایت مسئولان و خدمتگزاران و همچنین هوشیاری شخصیت‌ها و امامان جمعه و جماعات، و تعامل دوسویه با مردم و شناخت نیازهای واقعی مردم و جامعه برای پیشرفت و تعالی، بتوانیم آرمان‌های انقلاب شکوهمند اسلامی و امام راحل(ره) و شهدای گلگون کفن این مرز و بوم را محقق ساخته و با گشودن مدبرانه‌ی قفل‌هایی که بر درهای توسعه و پییشرفت کشور زده شده، مسیر رشد و اعتلای میهن اسلامی‌مان را هموار نماییم.انشاءتعالی/ ۱۳دی‌ماه ۱۳۹۲

[2] محبیان ، امیر . « قدرت و رسانه » ، روزنامه رسالت ، 24/7/81

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا