با فشارخون چه كنیم؟

یزدفردا :برخی‌ از افراد نمی‌ دانند كه‌ دچار فشارخون‌ بالا هستند. آنها تنها زمانی‌ كه‌ با مشكل‌ مواجه‌ می ‌شوند و به‌ پزشك‌ مراجعه‌ می كنند، به‌ این‌ موضوع‌ پی‌ می ‌برند. ناآگاهی‌ شخص‌ از ابتلا به‌ بیماری‌ فشارخون‌ بسیار خطرناك‌ است، بنابراین‌ اطلاع‌ از این‌ بیماری‌ و مسائل‌ مرتبط‌ با آن‌ ضرورت دارد.

فشارخون‌ بالا چیست؟

خونِ جاری‌ در بدن، به‌ دیواره‌ رگ ها به ویژه‌ سرخرگ ها نیرویی‌ وارد می ‌كند كه‌ به‌ آن‌ فشارخون‌ گویند. در معاینه‌ فشارخون‌ دو نوع‌ اندازه ‌گیری‌ صورت‌ می ‌گیرد، یكی‌ فشاری‌ كه‌ قلب‌ به‌ هنگام‌ انقباض‌ دارد و دیگری‌ فشاری‌ كه‌ قلب‌ به‌ هنگام‌ انبساط‌ (وقفه‌ میان‌ دو ضربان‌ قلب) دارد. اندازه‌ فشارخون‌ به‌ طور معمول‌ 12 روی‌ 8 است. فشارخون‌ بیش‌ از 14 روی‌ 9 فشارخون‌ بالا محسوب‌ می ‌شود. حداقل‌ هر شش ماه یك‌ بار باید توسط‌ پزشك، پرستار یا فرد متخصص، فشارخون‌ خود را اندازه‌ گیری‌ كنید. اضطراب و تنش‌ می ‌تواند میزان‌ فشارخون‌ شخص‌ را افزایش‌ دهد. بنابراین‌ چنانچه‌ دستگاه، فشارخون‌ را بالا نشان‌ دهد، باید چند دقیقه‌ای‌ صبر كرد و سپس‌ با حفظ‌ آرامش‌ و خونسردی‌ دوباره‌ فشارخون‌ را اندازه‌ گیری‌ نمود.

چرا فشارخون‌ بالا خطرناك‌ است؟

پیش‌ از این كه‌ فشارخون‌ بالا، خود را به‌ صورت‌ بیماری‌ و ناراحتی‌ آشكار نشان‌ دهد، می ‌تواند به‌ دیواره‌ سرخرگ ها آسیب‌ برساند و آنها را سخت‌ نماید. تنگ ‌شدن‌ و گرفتگی‌ سرخرگ ها ممكن‌ است‌ موجب‌ سكته‌ قلبی، آسیب‌ دیدگی‌ كلیه‌ها، درد قفسه‌ سینه‌ یا حمله‌ قلبی‌ شود. به‌ همین‌ علت‌ قلب رفته‌ رفته‌ گشاد می ‌شود تا بتواند خود را با وضعیت‌ جدید سازگار كند. كار شدید و زیاد می ‌تواند نارسایی‌ قلبی‌ را افزایش‌ دهد. در چنین‌ وضعیتی‌ قلب‌ نمی ‌تواند خون‌ كافی‌ و مورد نیاز را به‌ قسمت های‌ مختلف‌ بدن‌ برساند.

"فشارخون"‌ چه‌ كسانی‌ را تهدید می ‌كند؟

اغلب‌ اوقات مردان‌ جوان‌ زودتر از زن های‌ جوان‌ به‌ فشارخون‌ مبتلا می‌ شوند، اما پس‌ از یائسگی‌ زن ها بیشتر در معرض‌ خطر ابتلا به‌ فشارخون‌ بالا هستند. اگر به‌ فشارخون‌ مبتلا شوید، باید روش‌ و برنامه‌ زندگی‌ خود را تغییر دهید و حتی‌ در مواردی‌ دارو مصرف‌ كنید.

درمان‌ بدون‌ دارو

بسیاری‌ از افراد مایلند بدون‌ استفاده‌ از دارو، فشارخون‌ خود را كاهش‌ دهند. اغلب‌ اوقات‌ تغییر رژیم‌ غذایی، فعالیت‌ بدنی، كاهش‌ استرس‌ و... در رفع‌ مشكل‌ مؤثر است. فعالیت های‌ بدنی‌ همچون‌ پیاده‌روی ‌و دوچرخه ‌سواری‌ می ‌تواند فشارخون‌ را كاهش‌ دهد و استرس‌ و تنش‌ شخص‌ را نیز كم‌ كند. اما پیش‌ از انجام‌ هر نوع‌ ورزش‌ حتماً با پزشك‌ مشورت‌ كنید.

چاقی‌ خطر ابتلا به‌ فشارخون‌ بالا را حتی‌ در جوان‌ ها افزایش‌ می ‌دهد. برای‌ تنظیم‌ وزن‌ از پزشك‌ كمك‌ بخواهید تا بتوانید وزن‌ خود را در حد متعادل‌ نگاه‌ دارید. چنانچه‌ فشارخونتان‌ بالاست، مقدار نمك‌ مصرفی‌ خود را كاهش‌ دهید و تا حد امكان‌ به‌ غذایتان‌ نمك‌ نزنید. در عوض می‌ توانید با استفاده‌ از آبلیمو و ادویه‌ غذای‌ خود را مزه‌ دار كنید.

چه‌ زمانی‌ به‌ دارو نیاز دارید؟

بسیاری‌ از افرادی‌ كه‌ فشارخون‌ بالایی‌ دارند، برای‌ درمان، علاوه‌ بر تغییر روند زندگی، به‌ دارو هم‌ نیاز دارند. چنانچه‌ پزشك‌ برای‌ شما دارو تجویز كرد، از او در مورد عوارض‌ جانبی‌ آن‌ سؤال‌ كنید. مصرف‌ برخی‌ از داروهای‌ فشارخون‌ با احساس‌ تشنگی، سرفه‌ خشك‌ و حتی‌ سردرد همراه‌ است. اما زمانی‌ كه‌ احساس‌ كردید دارویی‌ شما را ناراحت‌ می ‌كند، مصرف‌ آن‌ را خودسرانه‌ قطع‌ نكنید، بلكه‌ به‌ پزشك‌ خود مراجعه‌ كنید تا در صورت‌ نیاز نوع‌ دارویتان‌ را تغییر دهد.

کنترل فشار خون در منزل

اگر به فشار خون بالا مبتلا هستيد، شايد کنترل فشار خون در منزل به عنوان بخشي از درمان، ضروري باشد. انواع گوناگون وسايل اندازه‌گيري فشار خون در بازار موجود است.

شما مي ‌توانيد دستگاه فشارسنج را از فروشگاه هاي لوازم پزشکي يا داروخانه‌ ها خريداري کنيد.

هنگام اندازه‌ گيري فشار خون دقت کنيد که اين کار را به طور صحيحي انجام دهيد. براي اندازه‌گيري دقيق فشار خون ابتدا بايد بدانيد که چه بازوبندي براي شما مناسب است.

پيش از خريد دستگاه فشارسنج از پزشک تان بخواهيد که بازوي شما را اندازه گرفته و سايز بازوبند مناسب را براي شما تعيين کند.

پس از خريد دستگاه، در مراجعه ي بعدي به مطب پزشک، آن را همراه خودتان ببريد و از وي يا يکي از کارکنان درماني مطب بخواهيد که چگونگي استفاده صحيح از آن را به شما نشان دهد و شما را از سالم بودن دستگاه مطمئن سازد.

در بعضي از مراکز خدمات بهداشتي، کلاس هايي براي آموزش چگونگي اندازه‌گيري فشار خون راه‌اندازي شده است.

اندازه‌گيري فشار خون در منزل فوايد متعددي دارد:

* چگونگي درمان خود را پيگيري مي‌ کنيد. از آن جا که فشار خون بالا هيچ علامتي ندارد، تنها از طريق اندازه‌گيري منظم فشار خون مي ‌توانيد از موثر بودن داروها يا تغيير سبک زندگي مطمئن شويد.

* تشويق مي‌ شويد که بهتر بيماري تان را کنترل کنيد. وقتي شما خودتان ابتکار عمل را به دست گرفته و فشارتان را اندازه مي ‌گيريد، اين احساس مسووليت شما را وادار مي ‌سازد تا ساير عوامل منفي نيز برطرف شوند.

انگيزه شما براي خوردن غذاهاي سالم ‌تر بيشتر مي‌ شود، ميزان فعاليت خود را افزايش مي ‌دهيد و داروهاي خود را به طور صحيح مصرف مي‌ کنيد.

* استرس کمتري خواهيد داشت. رفتن به مطب پزشک در برخي افراد به راحتي موجب ايجاد فشار رواني و استرس شده و فشار خون آن ها را افزايش مي ‌دهد. اندازه‌گيري فشار در منزل نشان مي ‌دهد که آيا شما واقعا فشار خون بالا داريد يا تنها به يک فشار خون ناشي از استرس مبتلا هستيد.

* هزينه ويزيت پرداخت نمي‌ کنيد. اندازه‌گيري فشار خون در منزل موجب مي‌ شود بتوانيد هزينه‌اي را که براي ويزيت پزشک مي‌ پردازيد، پس‌انداز کنيد.

اين قضيه به خصوص وقتي به درد مي خورد که به تازگي مصرف دارو را شروع کرده‌ايد يا پزشک ‌تان به تازگي داروي شما را تنظيم کرده است.

در اين موارد اندازه ‌گيري مکرر فشار موجب اطمينان خاطر شما از کنترل بهتر مي ‌شود.

اندازه‌ گيري فشار خون

يادگيري شيوه صحيح اندازه‌ گيري فشار خون کار سختي نيست اما نياز به آموزش و کمي تمرين دارد. در اين جا نکاتي براي افزايش دقت اندازه‌گيري شما آورده شده است:

* فشار خون خود را صبح‌ ها بلافاصله پس از برخاستن از بستر اندازه نگيريد.

* پس از فعاليت بدني صبر کنيد. اگر پس از بيدار شدن، ورزش مي ‌کنيد، پيش از انجام ورزش، فشار را اندازه بگيريد.

* براي اندازه‌گيري فشار خون، حداقل نيم ساعت پس از صرف غذا يا مصرف قهوه صبر کنيد. همه اين عوامل فشار خون شما را افزايش مي‌ دهد.

دکتر عليرضا ناصري

هفته نامه سلامت

فشار خون تان پايين است؟

فشار خون نيرويي است که توسط جريان خون به ديواره رگ ‌ها وارد شده و يکي از علايم اصلي حيات محسوب مي‌ شود.

اين فشار توسط عمل پمپ قلب ايجاد مي ‌شود، به اين‌ صورت که وقتي قلب منقبض مي ‌شود فشار خون در رگ ‌ها بالا مي ‌رود كه آن را فشار سيستوليك (ماکزيمم) مي ‌نامند و هنگامي كه قلب منبسط شده و دوباره از خون پُر مي ‌شود، فشار در رگ‌ ها پايين آمده و آن‌ را فشار دياستوليك (مينيمم) مي ‌نامند. گاهي اين نظم به هم خورده و فشار بالا يا پايين مي ‌رود.

بنابراين هنگامي كه فشار خون را اندازه‌گيري مي ‌كنند، هر دو فشار فوق را در نظر مي ‌گيرند.

در گفتگوي زير با دکتر منوچهر قاروني، متخصص بيماري‌‌ هاي قلب وعروق و عضو هيات علمي دانشگاه تهران با افت فشار خون بيشتر آشنا مي ‌شويم.

آقاي دکتر، وقتي مي ‌گوييم فشار خون فردي پايين است، يعني چه؟

اگر فشارخون طبيعي فردي به عنوان مثال هميشه 12 روي 8 باشد و بعد فشارش را بگيرد و عدد از اين مقدار پايين ‌تر آمده باشد، يعني اين که دچار افت فشار خون شده است.

به ‌طور معمول بيشتر افرد جامعه، به خصوص خانم‌ ها، فشارخون پايين دارند و اين طبيعي است. معمولا فردي که فشار خون پايين دارد، پُرفشاري خون پيدا نمي ‌کند.

ممکن است هر انساني در شرايط خاصي و در اثر عواملي فشارش افت پيدا کند که اين عوامل مي ‌توانند طبيعي يا بيمار‌ي ‌زا باشند، به عنوان مثال در تابستان با نخوردن آب يا نمک کافي و انجام فعاليت زياد بدني ممکن است خون غليظ شده و فشار خون پايين بيايد که اين عوامل بيماري‌ زا هستند، اما اگر يک خانم جوان هميشه فشارش پايين باشد، طبيعي است و مشکلي ندارد.

علايم افت فشار خون چيست؟

اولين علايم افت فشار خون چه به صورت طبيعي و چه به صورت بيماري‌ زايي عبارت‌اند از: رنگ ‌پريدگي شديد، خشک شدن آب دهان، سياهي رفتن چشم و تپش قلب.

اگر در چنين شرايطي فرد به سرعت ننشيند يا دراز نکشد، خون به مغز نمي رسد و محکم به زمين مي‌ خورد و ممکن است با سر فرود آمده و عوارض ديگري به وجود بيايد.

چرا بعضي ‌ها هميشه فشار خون شان، پايين است؟

اين حالت معمولا ارثي است و بيشتر در خانم‌ ها شايع است و ضعف، بي‌ حالي و کسلي از عوارض آن است. اين افراد بايد در غذاي شان از نمک بيشتري استفاده کنند، اما افرادي هم هستند که به صورت پاتولوژيک (بيماري) دچار افت فشار خون مي ‌شوند. اين عوامل که سبب کاهش فشار خون مي ‌شوند عبارت‌اند از: سکته قلبي، اسهال  شديد، فعاليت بدني در هواي گرم، کم‌ خوردن نمک، شوک، استرس زياد و ... . اين عوامل موجب مي ‌شود که رگ ‌ها گشاد شده و فشار خون پايين بيايد.

گاهي وقت‌ ها افت فشار خون، وضعيتي است، يعني بستگي به وضعيت بدن فرد دارد، مثلا در حالت عادي و نشسته فشار فرد 12 است، اما به محض اين که بلند مي‌ شود فشارش 9 مي‌ شود. اين ها نشان مي ‌دهد سيستمي که بايد فشار را تنظيم کند، ضعيف است، يعني سيستمي که بايد به هنگام ايستادن فرد رگ‌ هاي پا را تنگ کند تا خون را به مغز برساند، خوب عمل نمي ‌کند و خيلي از اوقات به دليل همين فشار وضعيتي است که وقتي فرد صبح از رختخواب بلند مي ‌شود و راه مي رود ، در بين راه چشمانش سياهي رفته و حتي غش مي‌ کند.

آيا فشار متغير که گاهي بالا و گاهي پايين مي ‌رود، طبيعي است؟

بله، به طور کلي آدم زنده فشار خون متغير دارد و اين يک امر طبيعي است؛ مثلا ممکن است فشار خون فرد در حالت استرس روي 20 برود، اما يک ليوان آب خنک بخورد و فشارش روي 14بيايد، يا دنبال اتوبوس بدود و فشارش 16 شود.

بنابراين کاهش يا افزايش فشار خون در اثر عوامل مختلف، طبيعي است.

فرق بين افت فشارخون با افت قند خون چيست؟

خيلي‌ ها افت فشارخون را با افت قندخون اشتباه مي ‌گيرند. تشخيص بين اين دو سخت است، زيرا علايم پريدگي رنگ، عرق سرد، سرگيجه، بي ‌حالي و... تقريبا در هر دو يکسان است.

در اين زمان معمولا به فرد آب قند مي‌ خورانند که البته هم به نفع فشارخون پايين است و هم به نفع افت قندخون، زيرا وقتي به فرد قند مي ‌خورانيد، کانال‌هاي سديم  سلولي هم باز شده و سديم(جزء نمک) بيشتري وارد آن‌ مي ‌شود. لذا فشار خون بالا مي رود و اين کار از نظر علمي درست است.

خيلي وقت ‌ها مي ‌گويند هنگام افت فشار خون، کمي نمک روي زبان بريزيد. آيا موثر است؟

بله، زيرا نمک از راه زبان جذب مي‌ شود. اين کار در هواي گرم مانند استان‌ هاي جنوبي يا هنگام حج در عربستان توصيه مي‌ شود، اما انجام اين کار براي همه افراد صحيح نيست و فقط افرادي که دچار افت فشار خون هستند، مي‌ توانند اين کار را انجام دهند.

همچنين توصيه مي‌ کنم خانم‌ها در طي دوران عادت ماهيانه ‌شان، علاوه بر خوردن قرص آهن، از مقدار بيشتري نمک در غذا هم استفاده کنند، به عنوان مثال مي ‌توانند همراه غذا، خيار شور بخورند، زيرا خون‌ ريزي در اين مدت سبب مي‌ شود حجم خون کم شده و فشار خون پايين بيايد.

يکي از راهکار هاي موثر در بهبود افت فشار خون اين است که فرد به صورت طاقباز خوابيده و پاهايش را کمي بالاتر از سطح زمين قرار دهد.(مانند شکل روبرو)

در انتها يادآور مي ‌شوم نکته‌اي که خيلي مهم است، اين است که فشارخون درمان کردني نيست، کنترل کردني است.

مريم منصوري

تازه‌ترین یافته‌ها درباره فشارخون

در كنفرانسی كه آخر هفته گذشته، انجمن قلب آمریكا درباره فشار خون بالا در آتلانتا برگزار كرد، نتایج تحقیقات جالبی درباره فشار خون بالا و راه‌های پیشگیری و درمان آن مطرح شد.

یكی از این مطالعات مربوط به كشور ایتالیا بود كه توسط دكتر "رزا ماریا برونو" از دانشگاه پیزا ارائه شد. این محقق از بررسی‌های خود نتیجه گرفته بود كه تزریق داخل وریدی ویتامین C ممكن است بتواند فشار خون بالا را با تاثیر بر سیستم عصبی مركزی، كم كند.

محققان 12 بیمار مبتلا به فشار خون بالا(كه به آن ها 3 گرم ویتامین C در طول 5 دقیقه داده شده بود) را بعد از 20 دقیقه بررسی كرده و متوجه شدند كه فشار خون این افراد دست كم 7 درصد کاهش پیدا كرده است.

جالب است بدانید مقدار کاهش فشار خون دیاستولی (مینیمم) بیشتر و حدود 9 درصد بود.

با این وجود دكتر برونو معتقد است هنوز زود است كه نتیجه بگیریم ویتامین C باعث كاهش فشار خون و فعالیت اعصاب سمپاتیك در افراد سالم می‌شود، چرا كه این بررسی فقط در افراد مبتلا به فشار خون بالا انجام شده و فقط یك دوز ویتامین C به بیماران تزریق شده‌‌است.

معلوم نیست مصرف خوراكی این ویتامین در دراز مدت هم بتواند همین اثر را ایجاد كند. پس نمی توان به همین سادگی پای نتایج این بررسی را به درمانگاه‌ها و بالین بیماران كشید.

بررسی دیگری روز جمعه در این كنفرانس مطرح شد كه برای بیمار و پزشك، جای شبهه باقی نمی ‌گذارد.

این مطالعه نشان داد بیماران مبتلا به فشار خون مقاوم به دارو به رژیم غذایی كم نمكپاسخ می ‌دهند.

با همین رژیم كم نمك، فشار خون سیستولیك (ماكزیمم) این بیماران 6/22 میلیمتر جیوه و فشار (مینیمم) دیاستولی آن ها تا 2/9 میلیمتر جیوه كمتر شد.

این بررسی را دكتر "ادواردو پیمنتا" با همكاران خود در بخش فشار خون و نفرولوژی مؤسسه كاردیولوژی "دانته پازانس" در "سائو پائولو" برزیل انجام داده‌اند.

آنها 13 بیمار مبتلا به فشار خون مقاوم به دارو را كه به ‌طور متوسط 3 نوع داروی ضد‌ فشار خون مصرف می‌كردند، بررسی كرده و مشاهده كردند پس از استفاده از رژیم كم نمك، فشار خون آن ها 9/147 روی 2/85 میلیمتر جیوه است(فشار خون طبیعی 140 روی 90 میلیمتر جیوه است).

دكتر پیمنتا در این باره می ‌گوید: ما انتظار تاثیر رژیم كم نمك بر درمان فشار خون را داشتیم، اما میزان كاهش فشار خون ناشی از این رژیم بسیار بیش از انتظار ما بود.

همچنین این بررسی نشان داد كه محدودیت نمك در رژیم غذایی باعث كاهش احتباس مایعات در بدن شده و عملكرد رگ‌ها را بهبود می‌بخشد كه این دو پدیده هم به نوبه‌خود در کاهش فشار خون نقش دارند. در واقع به بیماران مبتلا به فشار خون توصیه می شود كه در روز بیش از 5/1 گرم نمك مصرف نكنند.

در این دو بررسی تاكید بر راه‌های كاربردی كاهش فشار خون بود، اما سومین بررسی حاكی از این است كه بیماران فشار خونی نیاز به كند كردن حركات، تنفس عمیق، استراحت و آرامش زیاد دارند.

این مطالعه به سرپرستی دكتر "جین تانگ – استادیار" كالج پرستاری دانشگاه "سیاتل" در واشنگتن – انجام شده‌ و نشان می‌دهد كه گوش دادن به موسیقی‌های آرامش بخش هم می‌تواند فشار خون افراد را 7 تا 9 میلیمتر جیوه كم كند.

دكتر تانگ در این باره می‌ گوید:

این برنامه بسیار ساده است، البته جای مصرف دارو را نمی‌ گیرد، اما می ‌تواند در رساندن فشار خون به یك مقدار ثابت كمك كننده باشد.

بر اساس آمار جدید، تعداد مبتلایان به فشار خون را حدود یك نفر از هر 4 نفرتخمین می ‌زنند و متاسفانه فشار خون دو سوم این افراد كاملا تحت كنترل نیست.

ترجمه: مهشید چایچی

همشهری آنلاین

خوراکی های ضد چربی و فشار خون

ضد فشار خون ها

بسیاری از داروهای ضد فشار خون به طور غیر مستقیم اثر کرده و فشار خون را پایین می آورند. همچنین دارای عوارض جانبی متعددی هستند. برعکس خوراکی هایی که روی حیوانات آزمایش شده اند هم عوارض جانبی کمتری دارند و هم با گشاد کردن عروق خونی به طور مستقیم فشار خون را پایین می آورند. به طور مثال کرفس این گونه عمل می کند.

البته مکانیسم های دیگری نیز مطرح شده اند، مانند: مهار تولید کاتکول آمین ها (Catecholamines) که همان هورمون های استرس و تنگ کننده های عروقی هستند.

ضمناً کرفس مقداری هم سدیم دارد. بنابراین بهتر است در مصرف آن زیاده روی نشود.

نمونه خوراکی هایی که ممکن است تا حدودی موجب کاهش فشار خون شوند: کرفس، شنبلیله، روغن ماهی، گریپ فروت، روغن زیتون، پیاز و سیر.

خوراکی های کاهنده ی چربی خون

خوراکی ها می توانند کلسترول مضر خون (LDL) را کاهش و کلسترول مفید خون(HDL) را افزایش دهند و نیز مانع اکسیداسیون LDL و در نتیجه کاهش صدمه به عروق شوند.این ها دقیقاً همان مواردی است که داروهای شیمیایی کاهنده ی چربی خون انجام می دهند.

خوراکی های مختلف مکانیسم اثرهای متفاوتی دارند. به طور مثال "جو" با کاستن ذخایر اسیدهای صفراوی در روده ها سبب کاهش چربی خون می شود، یا آنتی اکسیدان ها با به دام انداختن LDL های اکسید شده به تنظیم چربی خون کمک می کنند.

نمونه خوراکی های کاهنده کلسترول بد خون: سیب، جو، هویج، سیر، گریپ فروت، سبوس، لوبیای سویا، گردو و بادام می باشد.

خوراکی های دیورتیک (ادرارآور)

گیاهان مثل داروهای شیمیایی که با افزایش دفع آب و نمک اثر دیورتیک(مدر) دارند عمل نمی کنند، بلکه با تحریک فیلتر سلولی موجود در کلیه فقط سبب دفع آب می شوند و به این ترتیب قدرت داروهای شیمیایی را ندارند. نمونه ی بارز آنها جعفری است که اگر دو قاشق مرباخوری پُر جعفری خشک شده را در یک فنجان آب جوش بریزید و بنوشید، اثر آن را خواهید دید.

تئوفیلین موجود در چای نیز از کافئین بهتر اثر می گذارد، اگرچه در اثر عادت بدن اثرشان از بین خواهد رفت.

خوراکی های مدر شامل : کرفس، قهوه، سیر، زیره سبز، گشنیز، شیرین بیان، لیمو، پیاز، کاسنی، بادمجان، جوز هندی، جعفری، نعناع و چای می باشد.

دکتر ندا نایبی- پزشک

رژیم غذایی برای کاهش فشار خون بالا

چاقی و اضافه وزن مسلماً با فشارخون بالا ارتباط دارد. شیوع فشار خون بالا در افراد جوان و چاق دو برابر و در افراد مسن و چاق 50 درصد بیشتر از افراد دارای وزن طبیعی است. در مردان به ازای هر 10 درصد افزایش وزن، فشار خون 6/6 میلیمترجیوه بالاتر می‌رود.

اكثر افراد مبتلا به پُرفشاری علایمی ‌ندارند، اما این مشكل می‌تواند سبب آسیب حاد یا مزمن به بخش‌های مختلف بدن شود. در مغز این مشكل به مویرگ‌های خونی آسیب می‌رساند، در نتیجه سكته مغزی  بروز می‌كند. در چشم‌ها، پرفشاری سبب آسیب به مویرگ‌های خونی و بروز اختلال بینایی  و در كلیه‌ها نیز سبب نارسایی كلیه  می‌شود. ممكن است علایمی‌‌ از قبیل سردرد، دردهای قفسه سینه و تنگی نفس نیز بروز كند.

مواردی از پُرفشاری كه در حد مرزی هستند، اغلب بدون درمان باقی می‌مانند. درمان غیردارویی شامل: ‌كاهش نمك  در رژیم غذایی، ترك سیگار،  انجام ورزش منظم و استفاده از روش‌های شل‌كردن عضلات است. داروهای ضد فشارخون نیز ممكن است تجویز شوند.

چه غذاهایی مفید هستند ؟

مصرف مواد غذایی حاوی پتاسیم، منیزیم و کلسیم  در بهبود فشار خون بسیار موثر است و مصرف کم مواد غذایی حاوی سدیم  و چربی های اشباع موجب کاهش فشار خون خواهد شد.

ـ موز ، زردآلو ، پرتقال ، انجیر ، گریپ‌فروت، هلو، انگور  و  آلو  میوه‌هایی سرشار از پتاسیم هستند و سیب‌زمینی، سیر، کلم بروكلی  ، كدو سبز، قارچ  و گوجه‌فرنگی و سبزی‌ها سرشار از پتاسیم هستند. حبوبات نیز از این نظر غنی‌اند. منابع منیزیم شامل جوانه گندم  برشته ، بادام زمینی، سیب زمینی،  اسفناج، شیر، نان سبوس دار و مرغ است. منابع غذایی کلسیم شامل شیر و لبنیات  و ماهی  است.

میوه‌ها و سبزی‌ها دارای مقدار كم ‌سدیم هستند و باید به وفور مصرف شوند. در مطالعات مقایسه‌ای میان گیاه‌خواران  با افراد غیرگیاهخوار، مشاهده شده است كه متوسط فشارخون گیاهخواران كمتر است. یكی از علل این تفاوت را دریافت بیشتر پتاسیم در گیاهخواران دانسته‌اند.

ـ مركبات، توت‌ها و سبزی‌های دارای برگ سبز، ‌منابع غنی ویتامین C  هستند . دریافت كم این ویتامین باعث پرفشاری می شود. مصرف مكمل ویتامین C درافراد دچار پُرفشاری و همچنین افراد سالم سبب كاهش فشارخون می‌شود.

ـ گوشت و مرغ طبخ شده بدون نمك برای افراد دچار پُرفشاری توصیه می‌شود. برای معطركردن گوشت می‌توان از سبزی های معطر،  ادویه‌ها  و میوه‌ها استفاده كرد. به عنوان مثال برای گوشت گوسفند از مرزنگوش و مریم گلی، برای مرغ از شوید و ترخون و برای جگر از پرتقال می‌توان استفاده كرد.

ـ ماهی تازه، ‌منجمد یا كنسروشده ی بدون آب نمك ، خوب هستند. می‌توان ماهی را با برگ‌بو، شوید، فلفل قرمز و سیاه، ادویه‌ها، مركبات،  سس‌های خانگی بدون نمك و سایر سبزی‌ها معطر كرد. ماهی‌های حاوی اسیدهای چرب مفید از قبیل حلوا، قزل‌آلا و قباد چندین بار در هفته توصیه می‌شوند.

ـ‌ سبزی‌های ریشه‌ای از قبیل سیب‌زمینی، همچنین برنج، ماكارونی، رشته‌ها و حلیم‌ بدون نمك و همچنین مواد نشاسته‌ای دارای سدیم كم هستند و می‌توان به عنوان پایه‌ای برای وعده غذایی از آنها استفاده كرد.

ـ دانه كنجد  و سبزی‌های برگ سبز، منابع كم سدیم و تامین كننده كلسیم هستند.

ـ  سیر  نیز به كاهش فشارخون كمك می‌كند.

از چه غذاهایی باید پرهیز كرد؟

ـ از سوسیس، كالباس، كنسرو گوشت، برگرها و سایر فرآورده‌های گوشتی به علت دارا بودن مقادیر بالای سدیم باید پرهیز كرد. سبزی‌های كنسروشده در آب نمك، زیتون شور، چیپس و سایر تنقلات شور نیز نباید مصرف شوند.

ـ ماهی دودی یا كنسروشده و تن ماهی سرشار از سدیم هستند.

ـ سس‌ها، ‌سوپ‌ها، قرص‌های گوشت، كنسرو لوبیا و سایر غذاهای آماده مصرف می‌تواند سبب تشدید بیماری شود.

ـ مصرف الكل با فشار خون بالا ارتباط داشته و می‌تواند سبب تشدید بیماری شود.

ـ در طبخ به جای كره و روغن نباتی جامد بهتر است از روغن زیتون، ذرت،  سویا و كانولا استفاده كرد.

ـ مواد حاوی كافئین از قبیل قهوه ، چای ، نوشابه‌های كولا  و شكلات، سبب افزایش فشارخون می‌شوند و باید در حد اعتدال مصرف شوند.

چند نكته :

ـ كاهش وزن و حفظ وزن طبیعی از اركان اساسی هر برنامه طراحی شده جهت مقابله با پرفشاری هستند.

ـ نیاز روزانه یك فرد بزرگسال به نمك یك دهم قاشق چایخوری است. مقادیر بیشتر نمك فقط در شرایط آب و هوایی گرم و یا در طول شیردهی  لازم است. در این موارد یك قاشق چای خوری نمك كافی خواهد بود.

ـ برای كاهش فشارخون پیاده روی سریع 30 تا 45 دقیقه در روز و 3 تا 5 بار در هفته توصیه می شود.

ـ مصرف سیگار  سبب تشدید پرفشاری می شود، بنابراین توصیه به ترك سیگار می‌شود.

توصیه های مهم برای کاهش فشار خون

از آنجایی که بسیاری از افراد مبتلا به فشارخون، از بیماری خود آگاه نیستند، توصیه بر کنترل منظم آن وجود دارد، زیرا این بیماری مانند بالا بودن چربی‌های خون، می ‌تواند برای سال ها بی‌ سر و صدا وجود داشته باشد، بدون آن که هیچ گونه علائمی را در شخص مبتلا بروز دهد. از این رو مواردی به شکل توصیه ‌وار در زیر مطرح می ‌گردد و امید است با به کاربندی این موارد، به حل مشکل بالا بودن فشارخون بپردازید:

1 - مصرف  آب  سالم و گوارا را به میزان قابل توجهی در روز توصیه می ‌کنم. یک لیوان آب میوه ی رقیق شده با اندکی پودر ویتامین C ، موجب بهبود عملکرد دستگاه ایمنی و ترمیم سرخرگ‌ها می ‌شود.

2 - مصرف نان‌ها و مواد کربوهیدراتی تهیه شده از آردهای سفید و بدون سبوس (تصفیه شده) را به حداقل برسانید و از نان‌های سبوس‌دار  به خصوص حاوی سبوس جو دو سر استفاده کنید.

3 - مصرف قند و شکر و سایر فرآورده‌های تهیه شده از آنها مثل نوشابه‌ها، مربا، ژله، شکلات، کیک‌ها و شیرینی‌ها را محدود یا حذف کنید.

4 - تحقیقات ثابت کرده است که کودکان پیش دبستانی که هر روز 4 وعده میوه و سبزی و دو وعده لبنیات مصرف می ‌کنند، در نوجوانی فشار خون پایین‌ تری نسبت به سایر افراد دارند و در اصل احتمال ابتلا به حمله ی قلبی، سکته و سایر بیماری های ناتوان ‌کننده در افرادی که زودتر به فشار خون مبتلا می ‌شوند، بیشتر است.

5 – سعی کنید غذا را کامل بجوید و حتماً غذای خود را در محیطی آرام و به دور از استرس و تشنج میل فرمایید.

6 - با اجتناب از مصرف غذاهای خیلی گرم یا خیلی سرد، اعمال هضمی را بهبود بخشید.

7 - نوشیدن هر نوع نوشیدنی را با غذا و در کنار غذای اصلی به دلیل تداخل در هضم محدود کنید.

8 - از مصرف غذاهای سرخ کرده یا غذاهایی که در درجه ی حرارت‌های بسیار بالا و یا با مدت زمان طولانی تهیه می ‌شوند، خودداری کنید و به خاطر داشته باشید، استفاده ی چند باره از روغن‌های آشپزی عاملی در بالا بردن فشار خون است.

10 - چای، قهوه  و شکلات را بسیار محدود کنید و تا 1 ساعت پس از صرف غذا چای  ننوشید و به جای آنها از چای‌ها و دم‌کردنی‌های گیاهی (مثل گل گاو زبان) استفاده کنید.

11 - از مصرف نمک و غذاهای پُر نمک و ادویه بپرهیزید. به جای نمک می ‌توانید از سبزیجات تازه یا خشک، ادویه‌‌جات مفید (زردچوبه- دارچین و...)، پودر سیر  و پیاز و آب لیموی تازه استفاده کنید.

12 - موادی مثل کره، خامه، مارگارین، دنبه، سس‌ها و روغن‌های جامد را از برنامه ی غذایی حذف کرده و به جای آنها از روغن زیتون- روغن‌های گیاهی مایع و روغن‌ ماهی استفاده کنید.

13 - مغز‌ها  و دانه‌های گیاهی مثل گردو حاوی موادمغذی بی ‌شماری هستند. می ‌توانید از آنها در رژیم غذایی روزانه بهره ببرید. استفاده از آنها در سالادها به خوش طعم و مقوی کردن آنها کمک شایانی می ‌کند.

14 - حداقل 3 بار در هفته ماهی بخورید و به جای گوشت‌های قرمز سعی کنید از گوشت سفید استفاده کنید.

15 - از استرس  بپرهیزید، زیرا یکی از عوامل بالا بردن فشار خون که بسیار سریع هم عمل می‌ کند، استرس و عصبانیت است.

16 - هر روز زمانی را برای استراحت در نظر بگیرید و به خاطر داشته باشید، کار کردن بی ‌وقفه بیشترین فشار را بر سلامتی شما وارد خواهد آورد. حتی اگر عادت به خوابیدن در میانه ی روز ندارید، برای دقایقی چشم‌ها را روی هم گذاشته و به استراحت بپردازید.

17 - ورزش‌هایی مثل: پیاده ‌روی، شنا، دوچرخه?سواری ورزش‌های مناسبی برای پایین آوردن فشار خون به شمار می ‌آیند. بنابراین حداقل 3 بار در هفته و هر بار حداقل 30 دقیقه ورزش کنید.

18 - از گلپر، آویشن، نعناع خشک، کنجد  و... به جای نمک استفاده کنید.

19 - سیگار را به طور کامل از برنامه ی‌ زندگی خود حذف کنید.

امید است با راهکارهای تغذیه ‌ای ارائه شده گامی مؤثر در جهت کاهش فشار خون و از بین علل ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی بردارید و جاده ی زندگی را با همواری بیشتری طی کنید.

عواملی که باعث بالا رفتن فشار خون می‌ شوند:

* استرس:

هنگامی که در وضعیتی فوق ‌العاده، اعم از تغییر موقعیت، اضطراب، عصبانیت و... قرار می ‌گیریم، بدن ما فعالیت خود را با یک سری تغییرات سریع داخلی تنظیم می‌ کند که یکی از مهم‌ترین آنها، آزاد شدن هورمون آدرنالین از غدد فوق کلیوی است که با افزایش تعداد ضربان قلب و تنگ کردن عروق به کمک یک سری ترشحات دیگر، منجر به بالا رفتن فشار خون و رسیدن خون اکسیژنه به عضلات و مغز می ‌شود.

* نمک:

ثابت شده است که شیوع فشار خون بالا در مناطقی از جهان که مصرف نمک  بالاست، بیشتر است. مصرف نمک زیاد از دوران شیرخوارگی پایه‌ ای برای بالا رفتن فشار خون در سنین بالاتر خواهد شد. محدود کردن نمک در سال های بعدی برای بازگرداندن فشار خون به سطح مناسب کافی نیست و کمی منجر به بهبودی می ‌شود.

یک قاشق چای خوری نمک حاوی 2300 میلی گرم سدیم است که این مقدار معادل کل مقدار مصرفی توصیه شده ی روزانه را تشکیل می ‌دهد.

* سیگار:

با اولین پک به سیگار یا پیپ، فشار خون سیستولیک تا 25 میلی ‌متر جیوه افزایش می ‌یابد و علت آن نیز، آزاد شدن آدرنالین است.

* تصلب شرایین (سخت ‌شدن دیواره رگ‌ها):

تصلب شرایین علت اصلی پرفشاری مزمن خون است که عامل شروع آن، آسیب به جدار داخلی عروق است و به دنبال رسوب کلسیم، کلسترول و فیبرین و... در جدار عروق رخ می ‌دهد.

* چاقی:

فشار خون بالا در افراد چاق،  دو برابر افرادی که اضافه وزن ندارند و در محدوده وزن طبیعی هستند، شایع ‌تر است. در این موارد، کاهش اندک وزن نیز به پایین آوردن فشار خون شما کمک می‌ کند.

صدف کوه‌کن- کارشناس تغذیه

تاثیر میوه ها، حبوبات و... بر فشار خون بالا

 در مطلب قبلی در مورد تاثیر برخی سبزی ها بر کاهش فشار خون بالا برای شما صحبت کردیم. در این مقاله در مورد اثر برخی میوه ها، حبوبات، لبنیات و گوشت ها بر فشار خون برای شما مطالبی را بیان می کنیم.

گریپ فروت و لیمو ترش:

 گریپ فروت  و لیمو ترش  مفید به عنوان سردسته‌ ای برای مرکبات معرفی شده‌اند. در حقیقت بالا بودن میزان ویتامین C  و املاح معدنی در آنها موجب شده تا از دیرباز برای کاهش فشار خون مورد استفاده قرار گیرند. استفاده از این میوه‌ها در میان وعده‌ها می ‌تواند به سایر عوامل، در پایین‌ نگه داشتن سطح فشار خون کمک کند.

خرما:

جداول علمی تعیین کرده است که نیاز روزانه بدن انسان به ماده ی معدنی منیزیم در حدود 250 میلی ‌گرم است، در حالی‌ که هر صد گرم خرما  63 میلی‌ گرم از این ماده‌ ی معدنی مفید را داراست.

بنابراین این میوه با دارا بودن طیف وسیعی از مواد‌ معدنی که خاصیت کاهش فشار خون را دارند، به راحتی می‌ تواند به عنوان جایگزین شیرین کننده‌های تصفیه شده مثل قند و شکر قرار گیرد.

گلابی:

این میوه ی مفید و خوش ‌طعم دارای ویتامین‌های A، B1، B2 و PP یا B3 و مقداری پروتئین می باشد. همچنین حاوی چربی، قند طبیعی، منگنز، کلسیم و آهن است. تانن و املاح پتاسیمی که در گلابی  وجود دارد، برای مبتلایان به فشار خون بالا مفید است.

زیتون و برگ زیتون:

 زیتون  حاوی ویتامین‌های A و C و پیش ساز ویتامین A  (بتا کاروتن) است. روغن زیتون در به تعادل رساندن چربی‌های خون، اثر فوق‌العاده‌ای دارد.

دم کردن برگ زیتون نیز به مقدار یک قاشق غذاخوری در یک فنجان آب، یکی از بهترین داروهای معالج فشار خون بالا و انسداد مجاری صفراوی به شمار می ‌آید. بدین طریق که روزانه 3 الی 4 فنجان از این دم کرده را به فواصل بنوشند.

با صحبت در رابطه با میوه‌ها و سبزی‌ها به این نتیجه رسیدیم که هر نوع سبزی و میوه ی تازه، سرشار از مواد معدنی و ویتامین‌های مورد نیاز و ضروری برای سلامت دستگاه‌های بدن است و استفاده ی روزانه 7-6 وعده از آنها می ‌تواند از بروز بیماری‌های قلبی- عروقی (فشار خون بالا- چربی خون بالا) و انواع سرطان‌ها جلوگیری کند.

علاوه بر این می توان آنها را بدون پختن و حرارت دادن مصرف کرد. بنابراین مصرف میوه و سبزیجات خام (حتی الامکان) و پخته را در برنامه ی غذایی خود داشته باشید.

حبوبات:

 حبوبات  منابع بسیار خوب و غنی‌ فیبرهای  محلول در آب هستند و استفاده از آنها برای کاهش دادن فشار خون بالا نافع است. همچنین برخی از حبوبات از جمله عدس و لوبیا و نخود، منابع خوبی برای به دست آوردن پروتئین(به جز منابع حیوانی) به شمار می ‌آیند و در عین حال از آنها سوپ‌ و آش‌ مقوی تهیه می ‌شود که می‌ تواند جایگزین غذای اصلی شود.

همچنین افزودن موادی مثل رب انار، آب نارنج، آب غوره و ما‌ست‌های کم چرب به عنوان چاشنی برای سوپ‌ها و آش‌ها دارای اثرات مفید تغذیه ‌ای خواهد بود.

سویا:

اسید آمینه های موجود در پروتئین‌ سویا ، عاملی برای تنظیم فشار خون است. مقادیر کم گوگرد و پروتئین‌های سولفوره ی موجود در پروتئین‌های سویا، باعث افزایش دفع نمک از کلیه و کاهش دفع کلسیم می ‌شود.

کلسیم ماده‌ای است که علاوه بر ساخت، نگهداری و سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها، در تنظیم فشار خون نیز نقش مهمی را ایفا می‌ کند. افزودن حداقل 25-20 گرم محصولات پروتئینی دانه ی کامل سویا(مثل آجیل سویا) فشار خون را تا حد زیادی پایین می ‌آورد.

مواد لبنی:

همان طور که بارها گفته شده است شیر، ماست، پنیر و کلاً محصولات لبنی با دارا بودن مقدار زیادی  کلسیم  و به همراه ویتامین‌ها از منابع غذایی سرشار از مواد مغذی به شمار می ‌آیند، اما شرط بهره بردن از آنها در یک رژیم سالم استفاده از انواع کم چرب آنهاست، بنابراین مصرف 3-2 وعده شیر یا ماست کم چربی یا 3-2 قوطی کبریت پنیر کم نمک و کم ‌چربی را به شما توصیه می ‌کنیم.

گوشت:

مصرف گوشت‌های قرمز به دلیل وجود چربی در لابلای بافت و همچنین به دلیل افزایش دادن میزان اوره، چندان توصیه نمی‌ شود، ولی از آنجایی که منابع خوب آهن  و روی و ویتامین B12  به شمار می ‌آیند، استفاده از انواع بی ‌چربی آنها را حداکثر 2 بار در هفته و هر بار حداکثر 180 گرم توصیه می ‌کنیم. اما در رابطه با مرغ و ماکیان در صورتی که پوست آنها گرفته شده باشد، تا 250 گرم در هر بار هم قابل قبول است.

 ماهی بهترین گزینه در رابطه با گوشت‌ها به حساب می ‌آید و جالب است بدانید که چربی موجود در بافت‌های ماهی، نه تنها موجب افزایش کلسترول و سایر چربی‌های نامطلوب خون و عوارض قلبی- عروقی نمی ‌شود، بلکه کلسترول خون را کاهش داده و به سلامت قلب و عروق کمک می ‌کند. ماهی علاوه بر اسیدهای چرب امگا 3 (که تأثیرات شگرفی در کاهش فشار خون، به دلیل جلوگیری از گرفتگی عروق دارد)، دارای مواد مغذی بسیار مفیدی است که این مواد در حفظ سلامتی عروق خونی، تأثیر قابل توجهی دارند.

این روزها برخی از افراد از کپسول‌های امگا 3 برای تعدیل چربی‌های خون استفاده می‌ کنند، این کپسول‌ها غالباً در دوزهای 300میلی ‌گرمی در بازار موجود است و همچنان مصرف آنها جای بحث دارد.

توصیه اکید وجود دارد که امگا 3 مورد نیاز خود را به جای کپسول از ماهی تأمین کنید، زیرا عناصر سودمندی در ماهی وجود دارد که در مکمل‌های دارویی موجود نیست. به علاوه مصرف این قرص‌ها هرگز به مبتلایان به فشار خون و قند خون بالا توصیه نمی ‌شود، زیرا خطرات زیادی را برای این افراد به همراه دارد.

همچنین در بعضی متون به نقش افزایش دهنده ی فشار خون در سفیده ی تخم ‌مرغ اشاره گردیده است، اما از آنجایی که تحقیقات گسترده‌ای در این زمینه صورت نگرفته است و همچنین سفیده ی تخم‌ مرغ از منابع عالی پروتئینی به شمار می ‌آید نمی ‌توان منع مصرف آن را توصیه کرد، اما احتیاط در مصرف آن می ‌تواند عاقلانه باشد.

صدف کوه‌کن- کارشناس تغذیه

نقش تغذیه در پیشگیری و درمان پرفشاری خون

با توجه به خطراتی که پرفشاری خون در بعضی از مهمترین اعضای بدن به خصوص مغز، قلب، چشم ها، کلیه ها و ... به وجود می آورد، لزوم پیشگیری و تشخیص به موقع این بیماری موضو عی کاملاً محرز می باشد. فشارخون برمبنای عوامل ایجاد کننده ی آن به دو گروه تقسیم می شود: پرفشاری خون اولیه( که فا قد هرگونه تغییرات ارگانیک قابل اثبات می باشد) و پرفشاری خون ثا نویه( که تحت تأثیربیماری های کلیوی ،اختلالات غدد درون ریز و تغییرات بیمار گونه ی رگ های بدن و ... ایجاد می گردد)

گسترده ترین علایم بالینی در پر فشاری خون عبارتند از: احساس فشار و سردرد، خستگی و احساس افت قدرت و توانایی وسرگیجه. در صورتی که پر فشاری خون به مدت طولانی و بدون تشخیص و درمان ادامه یابد، احساس درد در نواحی قلب، تنگی نفس در مواقع پیاده روی سریع به خصوص در سربالایی ها و یا بالا رفتن از پله ها و یا حمل اشیای سنگین ایجاد می گردد.

عوامل غیرقابل کنترل ایجاد کننده ی پرفشاری خون

1- وراثت: وجود پرفشاری خون در پدر و مادر و یا هر دوی آنها و یا سایر خویشاوندان نزدیک

2- سن: به موازات افزایش سن خطر بروز و وقوع پرفشاری خون بالا می رود.

3- جنس: مردها معمولاً بیشتر از خانم های غیر یائسه در معرض ابتلا به پرفشاری خون قرار دارند. ولی بعد از یائسگی خطر ابتلا به پرفشاری خون در هر دو جنس یکسان می باشد.

4- نژاد: سفید پوستان در مقایسه با سیاه پوستان کمتر به پرفشاری خون مبتلا می گردند.

لازم به یادآوری است داشتن یک یا دو مورد از عوامل نام برده شده در بالا، دلیل ابتلای حتمی شما به پرفشاری خون نبوده و تنها هشداری است برای این گونه افراد، که در صورت بی احتیاطی در قبا ل عوامل قابل کنترل ایجاد کننده ی پرفشاری خون، از شانس بیشتری برای ابتلا به این بیماری برخوردار هستند.

عوامل قابل کنترل ایجاد کننده ی پرفشاری خون:

1- چاقی: به موازات افزایش وزن، خطر ابتلا به پرفشاری خون نیز به طور چشمگیری افزایش می یابد به خصوص اگر چربی ناشی از زیاده روی در مصرف خوراکی ها، در ناحیه شکم  انباشته شود.

2- ترشح بیشتر انسولین:تحت تأثیر پرخوری و ریزه خواری و به موازات بالا رفتن وزن، گیرنده های انسولین حساسیت خود را از دست داده و مرتباً به مقدار ترشح و انباشتگی انسولین در جریان خون افزوده می شود و به علت انباشتگی مایعات و عدم دفع سدیم، موجبات پرفشاری خون فراهم می شود.

3- سدیم:

در حالی که نیاز به سدیم ضروری برای بدن محسوب می گردد، با مصرف 3-2 گرم نمک، این نیاز تأمین می گردد. ولی متأسفا نه به علت عادات غلط و تغذیه ی نامناسب، ذائقه ی اغلب ما نمک بیشتری را طلب می نماید و با استفاده از نمکدان سرسفره، با پاشیدن نمک در غذاهای خود، مقدار مصرف خود را باز هم بالاتر می بریم. بعلاوه مصرف تنقلات حاوی نمک مثل چیپس  ، بادام شور، چوب شور، پفک، بادام زمینی ، انواع تخمه ها ،سس، خیارشور، کلم شور، ترشی ها ، رب ها، سوسیس و کالباس، گوشت ها و ماهی های دودی، انواع پنیرها، کنسروها، ترد کننده های گوشت، ادویه های مرکب، ( کاری، سویا سس) چاشنی های آماده برای درست کردن سالاد،منجر به دریافت سدیم بیشتر می شود. که این مصرف بالای سدیم خود در ایجاد پر فشاری مو ثر است.

به این نکته باید توجه کرد که، سدیم در ترکیب طبیعی اغلب مواد غذایی مصرفی وجود دارد و به مواد غذایی فرآوری شده نیز برای طعم دادن و یا به منظور نگهداری بیشتر و افزودن به زمان ماندگاری آنها نمک اضافه می شود.

4- کشیدن سیگار: از ابعاد مختلفی بر افزایش پرفشاری خون تأثیرگذار می باشد.

5- عصبانیت: هر نوع عصبانیتی، تغییراتی را در سطح هورمون های مختلف بدن ایجاد می نماید که باعث پرفشاری خون می گردد و این موضوع در افرادی که عصبانیت ، ناامیدی و سرخوردگی ها را در درون خود سرکوب و نگهداری می نمایند، اثرات مخرب و مضاعفی در بالا بردن سطح فشار خون از خود باقی می گذارد.

6- شیوه ی زندگی:عدم تحرک و ورزش، عامل تحلیل عضلات و موجب پرفشاری خون تلقی می گردد.

افرادی که نمی توانند نمک به مقدار زیادمصرف کنند می توانند با استفاده از سبزی جات معطر و ادویه جا ت گوناگون، طعم و مزه ی دلخواه خود را تأمین و میزان نمک مصرفی را کاهش دهند. بدین منظور می توان از موادی مانند: سیر، ریحان، پیاز، فلفل قرمز، جعفری ، شوید، زنجبیل، فلفل سیاه، خردل، برگ بو، آب لیمو،  نارنج، ماست  کم چربی، زعفران  ،آویشن، پودرجوزهندی ،ترخون، آویشن،اکلیل کوهی و زیره استفاده نمود.

تو صیه های غذایی جهت پیشگیری و درمان پر فشاری خون:

1- کاهش مصرف چربی ها به حداقل ممکن و استفاده ی بیشتر از روغن های حاوی اسیدهای چرب غیراشباع با یک باند دوگانه (مثل روغن زیتون ) و یا چند باند دوگانه (مثل روغن های نباتی مایع ذرت، بادام زمینی، هسته ی انگور،  آفتاب گردان).

2- استفاده از کپسول های حاوی روغن امگا 3  به میزان 3-1 گرم در روز.

3-کاهش مصرف گوشت قرمز و گوشت مرغ ودر عوض ماهی  به جای آنها مصرف شود ( به صورت کباب شده، فرپز یا بخارپز. توجه داشته باشید سرخ کردن ماهی از ارزش درمانی آن می کاهد.)

4- افزایش مصرف سیر و پیاز  درتهیه مواد خوراکی و یا به صورت خام مثلاً نصف پیاز در روز و یک حبه سیررنده شده درهروعده ی غذایی

5- همه ی سبزی جات و میوه ها بسیار ارزشمند می باشند ولی در میان میوه ها، سیب ، پرتقال ، گریپ فروت،  آلو،  انگور و موز  و در بین انواع سبزی جات، مصرف  کرفس، هویج ، و گوجه فرنگی  در کاهش شدت پرفشاری خون بسیار مؤثر می باشد. سبزی جات دیگر نیز با دارا بودن  فیبر  و موادی نظیر پتاسیم ، منیزیم ، ویتامین C  و کلسیم  در کاهش فشار خون از ارزش خاصی برخوردار می باشند.

چرا رژیم غذاییDASH، فشار خون بالا را كاهش می دهد؟

پژوهشگران انستیتوی ملی بهداشت ثابت كردند كه چگونه رژیمDASH، فشار خون را در بیش از 80 درصد افراد دچار فشار خون بالا، به حد طبیعی می رساند.

رژیم غذایی *DASH ( روش های غذایی برای جلوگیری از فشار خون بالا ) حاوی مقادیر زیادی مواد گیاهی ولبنیات مانند میوه ، سبزی ، غلات كامل ، حبوبات ، آجیل و سایر دانه های خوراكی و لبنیات كم چرب می باشد كه حتی بدون كم كردن وزن ، فشار خون بالا را كاهش می دهد.

همانطور كه گفته شد، در این رژیم غذایی سبزیجات برگی شكل به مقدار زیاد مصرف می شوند كه منبع غنی نیتریت هستند. نیتریت نمكی است كه در جریان خون وجود دارد و با تبدیل شدن به اكسید نیتریك می تواند رگهای خونی را باز كند. در حقیقت نیتریت ها، یك شیوه جدید برای درمان فشار خون بالا، حملات قلبی، بیماری سلولهای داسی شكل و رگهای مسدود شده قلب و مغز و پاها می باشد.

هموگلوبین كه رنگدانه قرمز موجود در گلبول های قرمز است، اكسیژن را با خود در جریان خون حمل می كند و وقتی اكسیژن را رها كرد، نیتریت را به اكسید نیتریك تبدیل كرده و باعث گشاد شدن رگ های خونی می شود. در افراد دچار فشار خون بالا، سطح خونی نیتریت پایین است.

اما غلظت بالای نیتریت خون هم، مسمومیت زاست، در نتیجه بایستی به میزان معین و محدود آن را مصرف كرد. سبزیجات برگی شكل مثل كلم، كاهو و... منابع خوبی از نیتریت هستند كه به بدن انسان آسیبی نمی رسانند. نیتریت موجود در جریان خون وقتی در معرض اكسیژن قرار بگیرد، تبدیل به اكسید نیتریك شده و اكسید نیتریك باعث گشاد شدن رگ ها و كاهش فشار خون بالا می شود.

افرادی كه دچار فشار خون بالا هستند، بایستی سبزیجات و سالاد و غذاهای گیاهی را به مقدار زیاد مصرف كنند، ولی مصرف گوشت قرمز و مرغ را كاهش دهند، زیرا گوشت ها حاوی سدیم بالایی هستند و فشار خون را افزایش می دهند.

* Dietary Approaches to Stop Hypertension

نیره ولدخانی- كارشناس تغذیه

مصرف مواد غذایی گیاهی و لبنیات ، فشار خون بالا را كاهش میدهد

مطالعات دانشگاه هاروارد نشان می دهد، رژیم غذایی كه حاوی مقادیر زیادی مواد گیاهی ولبنیات باشد، حتی بدون كم كردن وزن ، فشار خون بالا را كاهش می دهد. این رژیم غذایی *DASH ( روش های غذایی برای جلوگیری از فشار خون بالا ) نام دارد.

این رژیم طی مدت دو هفته ، اثر می گذارد. بعد از هشت  هفته، 70 در صد افرادیكه رژیمDASH را دریافت كردند، دارای فشار خون عادی شدند، درحالیكه تنها 45 درصد افراد با مصرف رژیم میوه و سبزی و 23 درصد افراد با مصرف رژیم معمولی ، فشارخون نرمال پیدا كردند.

محققین دریافتند افزایش دریافت املاحی مثل پتاسیم ، منیزیم و كلسیم ، باعث كاهش فشار خون می شود. شاید این كاهش به دلیل جلوگیری ازجریان هورمون های كلسیمی كه باعث مسدود شدن رگ ها می شوند، باشد.

به نظر می رسد اثر این رژیم همانند داروهای مُدِر است كه بیشترین داروی تجویز شده جهت كنترل فشار خون می باشند و با آزاد سازی سدیم اضافی و دفع آن عمل می كنند.

رژیمDASH در یك روز حاوی مواد زیر است:

* 8 واحد غلات كامل

* 5 واحد سبزیجات

* 5 واحد میوه

* 3-2 واحد شیر، ماست وپنیر كم چرب یا بدون چربی

* 2-1 واحد گوشت قرمز، مرغ یا ماهی

* 5 واحد درهفته ، آجیل ، حبوبات ودانه های خوراكی

* مصرف شیرینی جات وچربی ها محدود شود.

( یك واحد ازاین مواد شامل : نصف لیوان غذاهای پخته شده ، 1 لیوان میوه و سبزیجات خام ، 2 قاشق غذا خوری آجیل و دانه هاست یعنی منظور از 5 واحد سبزیجات، 5 لیوان سبزیجات خام یا 5/2 لیوان سبزیجات پخته است.)

* تذكر:

رعایت این رژیم غذایی حداقل برای مدت 10 سال توصیه می شود تا بتواند مؤثر واقع شود.

* Dietary Approaches to Stop Hypertension

نیره ولدخانی- كارشناس تغذیه

زمستان بیشتر مراقب فشار خونتان باشید

تغییرات آب و هوا و گذر فصل‌ها می‌تواند روی خلق‌و‌خو و رفتارهای ما تأثیر بگذارد؛ این را اکثر ما می‌دانیم.

اما چیزی که شاید کمتر به آن توجه کرده باشیم، این است که وقتی هوا سرد می‌شود، ممکن است احتمال بیماری‌های قلبی بالاتر برود یا فشار خون‌‌مان خوب کنترل نشود.

این، حاصل مطالعه‌ای است که تعدادی از محققان انجام داده‌اند و نتایج آن را چند روز پیش در نشست انجمن قلب آمریکا، ارائه کرده‌اند.

به گزارش بی‌بی‌سی، این مطالعه که به‌طور مشخص روی فشار خون بیماران مبتلا به پرفشاری خون انجام شده، نشان می‌دهد پاسخ به درمان بیماران در فصل زمستان، اندکی کمتر از تابستان است.

البته کار این محققان نه روی خود بیماران، بلکه روی پرونده‌های الکترونیک حدود 500 هزار بیمار آمریکایی بوده که در مناطق جغرافیایی کاملا متفاوت در این کشور زندگی می‌کنند؛ از آلاسکا گرفته تا سن‌خوان در پورتوریکو. مناطقی که هر کدام از آنها آب و هوای لزوما یکسانی ندارند.

در این مطالعه روشن شده که در فصل تابستان، تعداد افرادی که پاسخ مناسب به درمان ضد فشار خون داشته‌اند و فشار خون آنها به سطح طبیعی برگشته، حدود 9 درصد بیشتر از فصل زمستان بوده است.

به گفته مجریان این طرح، یکی از مهم‌ترین دلایل این موضوع، احتمالا تغییرات رفتاری و تغییر در سبک زندگی بیماران، در فصل زمستان است.

آنها می‌گویند، مشاهدات نشان می‌دهد اشتهای مردم در این فصل بیشتر است، بیشتر تمایل دارند غذاهای با کالری بالا مصرف کنند و علاقه‌شان به ورزش کمتر است. در صورتی که تمام این شرایط در تابستان معکوس است.

ضمن این که به‌دلیل گرمای هوا، میزان تعریق هم بیشتر است و به این ترتیب احتمال کاهش وزن و نیز پایین آمدن فشار خون هم بیشتر می‌شود. یکی از این محققان احتمال داده که بیماران، به‌دلیل نامشخصی، در زمستان بیشتر از خوراکی‌های شور استفاده می کنند یا پرهیزهای غذایی‌شان را کنار می گذارند.

این نتایج را در کنار این نکته بگذارید که در زمستان، به‌دلیل سردی هوا، عروق تغذیه‌کننده قلب تنگ‌تر می‌شوند و به همین علت احتمال افزایش تنگی یا حتی انسداد کامل این عروق، در زمستان بیشتر می‌شود.

بالا رفتن جزئی فشار خون، به اضافه این تنگی اضافه، دست به دست هم می‌دهند و زمینه را برای بروز یک حمله قلبی یا حتی مغزی، فراهم می‌کنند.

البته فشارخون همه افراد، اعم از سالم و بیمار، در موقعیت‌های مختلف، نوسان‌های جزئی دارد.

سیگار کشیدن، مصرف چای و قهوه، پر بودن مثانه، فشار عصبی و استرس، همه و همه می‌توانند فشار خون را به‌طور موقت بالا ببرند؛ که اینها همه برای بیمار مبتلا به فشار خون مزمن، خطرناک است و باید حتی‌الامکان از آنها اجتناب کند.

اما مسئله مشکل بودن کنترل فشار خون در فصل زمستان، نکته‌ تازه‌ای است که به‌نظر می‌رسد در این میان اهمیت بیشتری داشته باشد.

بیماران مبتلا به فشارخون باید توجه داشته باشند که این بیماری، هیچ علامت مشخصه قابل‌اعتمادی ندارد و جز با اندازه‌گیری آن با دستگاه، راه دیگری برای اطلاع از میزان دقیق آن توصیه نشده است.به همین علت، به همه آنها توصیه می‌شود اندازه‌گیری مرتب فشارخون خود را، به ویژه در فصل زمستان، از یاد نبرند.

همچنین بهتر است در این فصل، بیشتر مراقب مواردی مانند خودداری از مصرف غذاهای شور و چرب، ورزش و عدم مصرف سیگار باشند؛ چرا که همین موارد جزئی می‌تواند در سلامت آنها، تاثیر بسیار زیادی داشته باشد.

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا